بررسی فقهی احکام رشوه، غش و کم فروشی صفحه 112

دین، نان می خورند یا اطبائی که از راه طبابت یا مهندسین و ... نان می خورند، چون مستأکل به علم هستند، باید بگوییم روایت شاملشان می شود، البته ممکن است کسی بگوید انصراف به علم دین دارد و اطباء و مهندسین و ... را شامل نمی شود.

به همین خاطر، حمزه بن حمران تعجب می کند و سؤال می کند: در میان شیعیان شما، کسانی هستند که علوم شما را فرا می گیرند و آن را در بین شیعیان نشر می دهند مانند مبلغین و مردم هم به آن ها احترام می کنند و هدایایی می دهند، آیا این هم مصداق استیکال به علم است؟

حضرت در جواب فرمودند: این ها مستأکل به علم نیستند، بلکه مستأکل به علم، فقط کسی است که بدون علم و بدون هدایت الهی فتوا می دهد تا به خاطر حطام دنیا، حقوق را باطل کند؛ مثلاً می بیند فضای جامعه به نفع فمینیسم است، فتواهایی می دهد که زنان را خوشحال می کند، یا فضا به نفع کارگران است، فتوا به نفع آنان می دهد و روزی هم که فضا به نفع کارفرماست، به نفع کارفرما فتوا می دهد.

وجه استدلال به روایت حمزه بن حمران:

شیخ انصاری- قدس سرّه - می فرماید (1) : در عبارت «لِیُبْطِلَ بِهِ الْحُقُوقَ» دو احتمال