بررسی فقهی احکام رشوه، غش و کم فروشی صفحه 155

حکم تلف شدن جُعلی که قاضی أخذ می کند

حکم تلف شدن جُعلی که قاضی اخذ می کند، مانند صورت قبل است. به عنوان مثال اگر کسی بگوید: هر کدام از فقهاء برای ما قضاوت کند، فلان مقدار به عنوان جعاله به او می دهیم. بنا بر مبنایی که دریافت جعل هم، برای قاضی حرام باشد؛ چون مصداقی از معنای عامِّ أجرت است و اجور القضاه سحتٌ، در این صورت هم چون جعاله از معاملاتی است که یضمن بصحیحه پس یضمن بفاسده، و در صورت تلف شدن، قاضی ضامن است. اگر مثلی است، مِثلش را باید بپردازد و اگر قیمی است، قیمتش را بپردازد؛ مگر این که تراضی کنند، که آن حرف دیگری است. بعضی اشتباه می کنند و هر چیزی، قیمتش را حساب می کنند، در حالی که شرع، مثلی را مثلی و قیمی را قیمت آن حساب می کند.

حکم تلف شدن رشوه ای که قاضی أخذ می کند

امّا رشوه ای که قاضی أخذ می کند، باز در مقابل تلف شدن آن ضامن است؛ زیرا رشوه هم، تحت معامله ی إجاره واقع می شود؛ چون رشوه را در مقابل عمل قاضی که حکم کردن است می دهد، همان طوری که أجرت هم در مقابل عمل است، ولی در رشوه به نحو فاسدتری است. بنابراین از آن جایی که رشوه، تحت معامله ی إجاره است و اجاره هم