بررسی فقهی احکام رشوه، غش و کم فروشی صفحه 159

پس تا این جا معلوم شد فرمایش شیخ صحیح بوده و با بررسی که انجام دادیم، مشخص شد احتمالی را که بعضی داده اند، مبنی بر این که رشوه مطلقاً ضمان نداشته باشد، احتمال ضعیفی است.

حکم تلف شدن هدیه ای که قاضی أخذ می کند

امّا اگر قاضی هدیه (به داعی رشوه) دریافت کند، آیا در صورت تلف شدن ضامن است یا نه؟

می گوییم: از آن جایی که هدیه، از معاملاتی است که لایضمن بصحیحه، پس لایضمن بفاسده؛ زیرا هدیه تسلیط مجانی است و قاعده ی علی الید نسبت به صورتی که تسلیط مجانی شده باشد، تقیید و تخصیص خورده است. بنابراین در صورت تلف شدن، ضمان ندارد؛ زیرا این هدیه به قاضی گرچه به داعی ایجاد محبت و داعی در دل قاضی است تا به نفع او حکم کند، ولی این ایجاد داعی، در مقابل جزئی از هدیه قرار نمی گیرد، داعی، خارج از معامله است، امّا این که عنوان رشوه بر آن منطبق می شود، کلام دیگری است و باعث نمی شود که بگوییم در مقابل عوض قرار می گیرد، پس این هدیه مجانی است و هدیه ی معوّضه نیست. بنابراین در صورت تلف شدن، قاضی ضامن نیست. (1)