بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 106

تفصیل مرحوم شیخ- قدس سره - در تعریف غیبت

با توضیحاتی که جناب شیخ فرمودند، روشن شد که ایشان در معنای غیبت، نسبت به ذکر عیب غیر مستور قائل به تفصیل می شوند؛ یعنی اگر قصد انتقاص نباشد و کلام هم به نحوی نباشد که موجب منقصت شود، ذکر عیب غیر مستور غیبت نیست، ولی اگر قصد انتقاص بود یا کلام به نحوی باشد که مُشعِر به ذم باشد، مثلاً بگوید: گُرازخان آمد! حتّی اگر ذکر عیب غیر مستور باشد باز غیبت است.

نتیجه این که اوّلاً: نه قصد انتقاص، کُلاً ملاک در غیبت است؛ زیرا ممکن است قصد انتقاص نباشد ولی غیبت صادق باشد و آن در ذکر عیب مستور است و ثانیاً: نه عیب مستور کلاً ملاک است؛ زیرا ممکن است ذکرِ عیب غیر مستور بوده ولی باز غیبت صادق باشد.

پس تعریف جناب شیخ از غیبت این شد: «ذِکْرُکَ أخَاکَ بِکَلامٍ یَسُوءُه»؛ شخص دیگری را ذکر کند به کلامی که موجب ناراحتی اش می شود. البته با این توضیح که ایجاد ناراحتی به یکی از دو صورت است:

الف) عیب مخفی او را ذکر کند، هرچند قصد انتقاص نداشته باشد.

ب) عیب آشکار را به قصد انتقاص ذکر کند یا عیب آشکار را به کلامی ذکر کند که مُشعر به ذم است.

توضیحاتی که تا این جا بیان شد، مربوط به احتمالی بود که