بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 203

در محکمه و دادگستری به عنوان عادل شهادت بدهد، ولی شما می دانید که این شخص، فاسق است. اگرچه در غیر مورد قضاوت و شهادت، غیبت از این شخص جایز نیست، ولی به این جهت غیبتش جایز است. نمونه ی دیگر، غیبت راوی فاسقی است که اگر حقیقت گفته نشود روایات دروغش را به عنوان روایت صحیح در اختیار مردم قرار می دهد و مردم _ به خیال حکم شرعی _ طبقش عمل می کنند و فتوا می دهند. مثال دیگر، فردی است که خودش را در معرض مرجعیت قرار داده است در حالی که شخصِ فاسقِ فاجری است که اگر مقالید فتوا و حکم در اختیارش افتد معلوم نیست چه حرام ها و چه بدعت هایی انجام دهد. در برخی از این موارد، حتّی غیبت و ذکر عیوب دیگری واجب است.

پرهیز از افراط و تفریط

با توجّه به این که غیبت می تواند مستثنیاتی داشته باشد یا مصلحتی بر آن مترتّب گردد، نباید در مسأله ی غیبت دچار افراط و تفریط شویم، بلکه باید تلاش کنیم حدود شرعی آن را دقیق بشناسیم. بعضی اصلاً اعتنایی به حرمت غیبت ندارند و به راحتی مرتکب غیبت می شوند. در مقابل، بعضی هم دچار افراط می شوند و هر صحبتی را علیه هر کسی به عنوان غیبتِ حرام تلقّی می کنند و دیگران را به خاطر ارتکاب آن، توبیخ می کنند. این ها به خاطر سوء فهم خود، به مسلمانی نسبت حرام می دهند، در حالی که توجّه ندارند موردی را که حرام می دانند چه بسا از مستثنیات غیبت بوده و نه تنها جایز، بلکه حتّی می تواند واجب باشد.