بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 211

این که اگر دفاع از مملکت اسلامی متوقّف شد بر استعمال آلات لهو و لعب حرام، چون حفظ بیضه ی اسلام و دفع کفر، أهم است مانعی ندارد.

پس این قاعده ی مورد پسند شیخ، همان تزاحم است که یک قاعده ی کلّی عقلی عقلایی است که جزء مسلّمات فقه است و اثرات زیادی هم دارد. در عروه الوثقی ده ها فرع، از طهارت گرفته تا نماز و فروعات دیگر، بر قاعده ی تزاحم متفرّع است. البته این گونه هم نیست که بدون ملاک باشد، بلکه از روی حساب باید باشد و بحث تزاحم یکی از سنگین ترین بحث هاست.

گرچه بحث تزاحم از قدیم در ارتکاز فقها و اصولیین بوده است، ولی کسی که واقعاً خوب آن را بررسی و نظام مند کرد ابتدا مرحوم نائینی- قدس سره - بود و سپس دیگران به تبع ایشان ادامه دادند.

مناقشه در نحوه ی ورود شیخ- قدس سره - به بحث مستثنیات غیبت

جناب شیخ- قدس سره - در بحث استثنائات غیبت، وارد بحث تزاحم شدند. ولی مناقشه ی ما بر نحوه ی ورود شیخ است؛ زیرا این مطلب اختصاص به بحث غیبت ندارد. همین حرف را در مورد هر حرامی که تا به حال بررسی کردیم، می توان گفت. در مورد قمار هم این گونه است؛ مثلاً اگر برای کشف یا دفع یک توطئه ی بزرگ، یک مأمور اطلاعاتی ما مجبور شود با یک آمریکایی بنشیند و قمار بازی کند، دیگر قمار جایز می شود؛ چون تزاحم است.