بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 336

دین نسبت می دهد که در دین نیست و از این جهت که مردم را به شک می اندازد «أهل ریب» نیز می باشد.

بله، اگر دروغی که بر خدا و پیامبر- صلی الله علیه و آله و سلم - می بندد مربوط به دین نباشد عنوان بدعت گذار بر او صادق نیست؛ زیرا در مثل این گونه موارد مقصود از بدعت، بدعت در دین است. چنان که اگر کسی از روی خطا بدعتی را انجام داد بر او أهل ریب و أهل بدعت صادق نیست و گرچه باید بدعت او را اصلاح کرد امّا احکام وارده در این صحیحه شامل او نمی شود. حداقل آن است که از مثل او منصرف است.

بله، اگر با اتمام حجّت لجاجت کرد و اصرار بر بدعت داشت بر او أهل ریب و أهل بدعت صادق است. بلکه اگر خطا تقصیری باشد، در برخی مراتب، أهل ریب و أهل بدعت بر او صادق است.

حکم غیبت کسی که بدون علم، چیزی را به دین نسبت می دهد

اگر کسی عمداً به خدا و رسول- صلی الله علیه و آله و سلم - و ائمه ی اطهار- علیهم السلام - دروغ نبندد، ولی بدون علم، مطلبی را به ضرس قاطع به دین نسبت دهد، گرچه عمل او حرام است و طبق آن چه قبلاً گفتیم می توان اصطلاح تشریع در حقّ او به کار برد، ولی لفظ مُبدِع در صورتی بر او اطلاق می شود که سخن او در متن واقع هم جزء دین نباشد. بنابراین باید احراز شود که سخن او جزء دین نیست. ولی بعید نیست عنوان أهل ریب در برخی مراتب بر او اطلاق شود؛ چون چنین فردی _ در مثل این مراتب _ که مردم را به تشکیک در دین وا