بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 344

ادلّه ی جواز غیبت برای دفع ضرر از غیبت شونده

الف) قاعده ی تزاحم

دلیل مرحوم شیخ، باز قاعده ی تزاحم و أهمّیت دفع ضرر از مؤمن نسبت به مفسده ی غیبت اوست.

علاوه بر آن، مرحوم شیخ به روایاتی که در ذمّ زراره وارد شده است استناد کرده، می فرماید: «و علیه یحمل ما ورد فی ذمّ زراره من عدّه أحادیث»(1).

بررسی جواز غیبت به جهت دفع ضرر از مغتاب (بالفتح) با دلیل تزاحم

اصل این مسأله که طبق قاعده ی تزاحم می توان به جهت دفع ضرر غیبت کرد، درست است. ولی همان طور که در موارد قبل بیان کردیم و مرحوم شیخ هم در نهایت متذکّر می شوند، در باب تزاحم باید موازنه برقرار کرد و هر کدام که ملاک شان أهم بود مقدّم شود. اگر ملاک دفع ضرر، نسبت به ملاک حرمت غیبت، أهم و ارجح باشد غیبت جایز می شود. امّا باید توجّه داشت چه بسا ضرری که با غیبت متوجّه شخص می شود بیشتر از ضرری باشد که دفع کرده است، بنابراین در صورتی غیبت جایز است که اقوی بودن ملاک دفع ضرر احراز گردد یا حداقل احتمال اقوائیت داشته باشد و یا أهمّیت دو طرف، مساوی باشد. امّا اگر ملاک حرمت غیبت، أهم و