بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 464

و چه بد جایگاهی است!

این روایت از لحاظ سند به خاطر بعضی افراد مجهول، ناتمام است.

«بهتان» یعنی افتراء(1)؛ یعنی نسبت دادن عمل یا صفت ناپسندی به کسی در حالی که فی الواقع آن صفت یا عمل را نداشته باشد، ولی غیبت یعنی کشف عیب مستور دیگران.

بنابراین در پاسخ به کلام مرحوم شیخ می گوییم: اطلاق غیبت بر بهتان، اطلاق مجازی است؛ چون در مادّه ی غیبت، «بدگویی در غیاب شخص» نهفته است و اگر در حضور او حتّی عیب موجود هم گفته شود غیبت نیست. هرچند تعییر مؤمن و عیب گرفتن از مؤمن است و حرام، امّا غیبت نیست. و این که در آیه ی شریفه غیبت را به خوردن میته ی برادر تشبیه کرده، به اعتبار غایب بودن اوست. بنابراین، این که به بهتان اطلاق غیبت شده، معنای حقیقی نیست بلکه استعمال مجازی است؛ زیرا در بهتان، حضور و غیاب دخالت ندارد و معنای عرفی و شرعی غیبت هم گذشت.

مرحوم شیخ در ادامه می فرماید: حرمت گناه بهتان شدیدتر از گناه غیبت است؛ چون در غیبت، امر زشتی را که مغتاب (بالفتح) سِرّاً مرتکب شده بود بیان می کند، امّا در بهتان، عمل زشتی که مرتکب نشده به او نسبت می دهد، بنابراین بهتان قبیح تر از غیبت است(2).