بررسی گسترده ی فقهی غیبت صفحه 478

او نمی دهند(1). امّا این توضیح با عبارت «فیقضی له و علیه» سازگاری ندارد؛ چون با ندادن آن مقام به او چیزی نصیبِ آن برادر که محِقّ است و حقّش ضایع شده نمی شود، در حالی که می فرماید: «فیقضی له». بنابراین بهتر است این طور معنا کنیم: آن کرامتی که اگر حق را ادا می کرد به او می دادند، با ضایع کردن حق، دیگر به او نمی دهند و به برادری که محِقّ است می دهند.

کلام مرحوم شیخ- قدس سره - در اختصاص حقوق إخوان به عاملین آن

اشاره

مرحوم شیخ در ادامه می فرماید: حقوقی که در این روایت ذکر شده حقوق بزرگی است و به قرینه ی بعضی روایات دیگر، ظاهر این است که مربوط به برادری است که خودش هم عارف به چنین حقوق و ملتزم به ادای آن است. امّا اگر برادری (شیعه ای) خودش عارف به چنین حقوق و اهل رعایت آن نیست، دیگر مشمول روایت نمی شود(2).

شاهد این مطلب روایاتی است(3) که حداقل یکی صحیحه است.

1- و معنی القضاء لذیها علی من هی علیه: المعامله معه معامله من أهملها بالحرمان عمّا أُعدّ لمن أدّی حقوق الاخوّه. (المکاسب المحرمه، ج 1، ص 366)
2- إنّ ظاهرها و إن کان عامّاً، إلّا أنّه یمکن تخصیصها بالأخ العارف بهذه الحقوق المؤدّی لها بحسب الیسر، أمّا المؤمن المضیّع لها فالظاهر عدم تأکّد مراعاه هذه الحقوق بالنسبه إلیه، و لا یوجب إهمالها مطالبته یوم القیامه؛ لتحقّق المقاصه، فإنّ التهاتر یقع فی الحقوق، کما یقع فی الأموال. (همان)
3- روایت دیگری که دالّ بر مطلب باشد پیدا نکردیم. (امیرخانی)