کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 11

صفحه 11

نقد اشکال سوم

دلالت جمله ی خبریه بر وقوع نسبت واقعیه حتّی اگر به نحو قطع (نصّ) باشد، لازمه اش یقین به وقوع مدلول آن در خارج نیست. یقین به وقوع مدلول در واقع، با قرائن خارجی، وثوق به متکلّم و ... حاصل می شود؛ نه با دلالت قطعی بر نسبت واقعیه، و همان طور که در نقد اشکال دوم بیان کردیم مرحله ی دلالت غیر از مرحله ی تطابق با واقع است.(1)

بحثی در حقیقت صدق و کذب در کلام مرحوم امام - قدس سره -

اشاره

مرحوم امام - قدس سره - در المکاسب المحرمه بحث مفصّلی درباره ی حقیقت صدق و کذب مطرح کرده و بعضی مسائل مهم را بیان می کنند که در صورت تمام بودن فرمایش ایشان، می تواند در مسأله ی وعد و مسائلی که در آینده مطرح خواهد شد مفید باشد.

لباب فرمایش ایشان که به طور مفصّل ذکر کرده، آن مقدار که فعلاً می خواهیم بررسی کنیم به این صورت است:

1- اشکال دوم و سوم از ساحت سید خویی اعلی الله مقامه بعید بود، به همین جهت گفتیم شاید مقرّر محترم که فرد دقیقی است اشتباه کرده باشد، ولی وقتی به تقریر دیگری هم که ظاهراً در دوره ی قبل بیان فرموده نگاه کردیم، دیدیم آن جا هم همین اشکالات مطرح شده بود. بنابراین چاره ای نیست که بگوییم: إنّ الجواد قد یکبو و إنّ الصارم قد ینبو و إن النار قد تخبو ... . (ر.ک: محاضراتٌ فی الفقه الجعفری، ج1، ص416 و 415)