کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 122

صفحه 122

مگر این که مرتکب کذب می شود، معلوم می شود کذب از لَمَم(1) است و کبیره نیست. فقط مطبوع بر کذب یعنی دائم الکذب یا غالب الکذب و کسی که علی الله و الرسول دروغ می بندد مرتکب کبیره است.

مناقشه ی محقّق ایروانی - قدس سره - در استدلال به این روایت بر نفی کبیره بودن مطلق کذب

بعضی از جمله محقّق ایروانی - قدس سره - در استدلال به این روایت بر عدم کبیره بودن مطلق کذب، مناقشه کرده و فرموده اند(2):

1- سوره ی نجم، آیه ی32: (الَّذینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ واسِعُ الْمَغْفِرَهِ هُوَ أَعْلَمُ بِکُمْ إِذْ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ إِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّهٌ فی بُطُونِ أُمَّهاتِکُمْ فَلا تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقی) ü فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج 8، ص322: اللمم: الإلمام بالذنب الفینه بعد الفینه، یقال: بل هو الذنب الذی لیس من الکبائر، و منه قوله [تعالی]: (الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ). ü ابن منظور، ابو الفضل جمال الدین محمّد بن مکرم، لسان العرب، ج 12، ص549: اللَّمَمُ: مُقاربَهُ الذنب، و قیل: اللَّمَم ما دون الکبائر من الذنوب. و فی التنزیل العزیز: (الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ). و أَلَمَّ الرجلُ: من اللَّمَمِ و هو صغار الذنوب ... و یقال: هو مقارَبه المعصیه من غیر مواقعه. و قال الأَخفش: اللَّمَمُ المُقارَبُ من الذنوب.
2- حاشیه المکاسب (للإیروانی)، ج 1، ص39: قوله- قدس سره - «یدلّ علی أنّ الکذب من اللّمم»: لا یدلّ علی ذلک فإنّ الکذب و الغیبه و سائر المعاصی العامّه البلوی لا یخلو منها أحد من أوّل بلوغه إلی آخر عمره و مجرّد ذلک لا یجعله من اللّمم و إلّا لم یحتج إلی الاستدلال له بهذه الرّوایه و لم تزد الرّوایه إلّا أن نبهت علی ذلک الأمر الواقعی و هو عدم انفکاک أحد من الکذب و قد نبّهت أیضا علی أن عنوان الکذّاب لا یحصل بمجرّد الکذب و هذا أیضا أمر معلوم فإنّ صیغه المبالغه فی المقام هی بمعنی من عوّد نفسه بالکذب و هذا لا یحصل بمجرّد اتّفاق الکذب فی بعض الوقائع و بالجمله الرّوایه لا تدلّ علی أمر مستور علی أحد لیستدلّ بها علی إثبات أمر. ü تبریزی، میرزا فتاح شهیدی، هدایه الطالب إلی أسرار المکاسب، ج 1، ص99: أقول یمکن أن یقال أنّه أجنبیّ عن الدّلاله علی ما ذکره و إنّما المقصود منه دفع اشتباه الرّاوی فی تفسیر الکذّاب و توهّم أنّه بمعنی الکاذب و إنّما معنی الکذّاب ما ذکره الإمام- علیه السلام - فتأمّل.