کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 130

صفحه 130

یَفِیَ لَهُ». البته مرحوم شیخ در مکاسب به صورت «و لا یَعِدَنَّ أَحَدُکُمْ صَبِیَّهُ» نقل می کند که در اصل، چنین نیست.

ظاهر روایت با توجّه به صدر و ذیل، آن است که وعده دادن به صبی و وفا نکردن به آن از مصادیق کذب است. در ادامه می فرماید: «إِنَّ الْکَذِبَ یَهْدِی إِلَی الْفُجُورِ وَ الْفُجُورَ یَهْدِی إِلَی النَّارِ». بنابراین ظاهر روایت این است که عدم وفای به عهد از مصادیق کذب است.

مراد روایت در نظر شیخ - قدس سره -، الوعد مع إضمار عدم الوفاء

شیخ - قدس سره - در این که وعده دادن سپس تخلّف کردن، از مصادیق کذب باشد تأمّل دارند. به همین خاطر می فرماید باید مراد روایت «الوعد مع إضمار عدم الوفاء»(1) باشد؛ یعنی در همان حالِ وعده دادن، قصد عدم وفاء داشته باشد؛ مثلاً برای آرام کردن

1- المکاسب المحرمه، ج 2، ص14: و قوله: «لا یَعِدَنَّ أحدکم صبیّه ثم لا یفی له»، لا بدّ أن یراد به النهی عن الوعد مع إضمار عدم الوفاء، و هو المراد ظاهراً بقوله تعالی (کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ)، بل الظاهر عدم کونه کذباً حقیقیّا، و أنّ إطلاق الکذب علیه فی الروایه لکونه فی حکمه من حیث الحرمه، أو لأنّ الوعد مستلزم للإخبار بوقوع الفعل، کما أنّ سائر الإنشاءات کذلک.