بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 152

آیا هزل مصداق کذب است؟

اشاره

هزل گاهی به صورت حکایت یک قضیه ای که مفاد آن خنده دار و تمسخر آور است می باشد، در این صورت مانعی ندارد که متّصف به کذب شود؛ زیرا خبر غیر مطابق با واقع را به نحو جدّ نقل می کند، هرچند هدفش به خنده آوردن دیگران باشد.

ولی گاهی به صورت نقل حکایت نیست بلکه کلامی را ابراز می کند که خنده دار است؛ مثلاً می گوید قیافه ی طرف را ببین! این کلام از آن جایی که إنشاء بوده و خبر نیست، متّصف به صدق و کذب نمی شود.

ولی با این حال روایات، امر به پرهیز از هزل کرده که اگر بر نوع اوّل تطبیق شود مصداق کذب است و عنوان مستقلی در حرمت نیست، ولی اگر به گونه ای باشد که بر نوع دوم یا بر اعمّ از انشائی و إخباری تطبیق داده شود، لامحاله می گوییم هزل خود عنوان مستقلی در حرمت است.