بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 182

ضرورت، مفهومی بالقیاس است؛ یعنی باید نسبت به چیزی سنجیده شود. عدم توجّه به این نکته و این که «طرف قیاسِ» ضرورت چیست، یکی از مشکلات بزرگی است که باعث مغالطات زیادی در علوم مختلف شده، بنابراین لازم است طرف قیاسِ ضرورت روشن شود.

قدر متیقّن از ضرورت، ضرورت برای حفظ جان است و در ضمن بررسی ادلّه ی جواز کذب عند الضروره باید بررسی کنیم آیا شامل ضرورت برای حفظ آبرو، حفظ مال، جلب منفعت بیشتر و ... می شود یا خیر.

ادلّه ی جواز کذب عند الضروره

الف: دلیل کتاب بر جواز کذب عند الضروره

1) آیه ی 106 سوره ی نحل:

اشاره

(مَنْ کَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إیمانِهِ إِلاَّ مَنْ أُکْرِهَ وَ قَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإیمانِ وَ لکِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْکُفْرِ صَدْراً فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ)(1)؛

کسی که پس از ایمانش به خدا کافر شود مگر کسی که به زور وادار شود و در آن حال دلش به ایمان مطمئن باشد بلکه آن کس که سینه به روی کفر بگشاید، پس