بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 189

محبّت به کفّار کرد، در حالی که اظهار محبّت به کفّار فی نفسه حرام است معلوم است به طریق أولی می توان چیزی را که فی نفسه حرام نیست به دروغ بیان کرد.

آیا جواز تقیه در این آیه ی شریفه اختصاص به خوف از کفّار دارد؟

ملاک این آیه ی شریفه برای جواز تقیه، خوف است و خوف از کافر و غیر کافر تفاوتی ندارد؛ زیرا این حکم برای حفظ مسلمان و نگهداری مسلمان از وارد آمدن ضرر جعل شده است. بنابراین هرجا این خوف وجود داشته باشد هرچند از طرف عامّه باشد، می توان تقیه کرد و حتّی می توانیم بگوییم این خوف اختصاص به امور مذهبی ندارد، در هر امری باشد می توان تقیه کرد؛ چون ملاک، حفظ مسلمان است.

این آیه ی شریفه بر خلاف آیه ی قبل شامل اضطرار هم می شود؛ چون لفظ اکراه در آن نیامده بلکه ملاک، خوف از دیگران است و به هر طریقی حاصل شود مجوّز این است که خائف بتواند خلاف واقع را اظهار کند و همین مقدار که بیم صادق باشد کافی است و لازم نیست مراتب بالای خوف و بیم محقّق باشد؛ زیرا می فرماید: (أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقاهً)؛ «از آن ها نوعی پروا داشته باشید».