کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 199

صفحه 199

آیا جواز کذب عند الاضطرار، منوط به عدم امکان توریه است؟

مرحوم شیخ - قدس سره - اضافه می فرماید:(1) ظاهر کلمات مشهور این است که جواز کذب عند الاضطرار، منوط به عدم امکان توریه است و این نیز مطابق قاعده است؛ زیرا با وجود قدرت بر توریه، دیگر اضطرار و بلکه اکراهی بر کذب نیست(2) و می توان با به کار بردن توریه، دفع اضطرار، ضرر و اکراه کرد.

مرحوم شیخ - قدس سره - سپس عبارت فقهاء در وجوب توریه در صورت امکان آن در مقام اضطرار را ذکر می کند، ولی از آن جایی که رسیدگی به عبارت فقهاء چندان تأثیری در نتیجه ندارد و مهم رسیدگی اصل مطلب است، از رسیدگی به عبارات فقهاء صرف نظر می کنیم.

مرحوم شیخ در ادامه اوّل حرف مشهور را تثبیت می کند و

1- همان، ص22: إنّما الإشکال و الخلاف فی أنّه هل یجب حینئذٍ التوریه لمن یقدر علیها، أم لا؟ ظاهر المشهور هو الأوّل، کما یظهر من المقنعه و المبسوط و الغنیه و السرائر و الشرائع و القواعد و اللمعه و شرحها و التحریر و جامع المقاصد و الریاض و محکیّ مجمع البرهان فی مسأله جواز الحلف لدفع الظالم عن الودیعه.
2- بنا بر مبنای این که با قدرت بر توریه حتّی اکراه بر دروغ هم مصداق پیدا نمی کند، به این مطلب بعداً رسیدگی می شود.