بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 219

این روایت هم اطلاق دارد؛ یعنی چه تمکّن از توریه داشته باشد و چه نداشته باشد.

7. روایت سماعه:

اشاره

وَ [أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی فِی نَوَادِرِهِ] عَنْ سَمَاعَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ - علیه السلام - قَالَ: إِذَا حَلَفَ الرَّجُلُ تَقِیَّهً لَمْ یَضُرَّهُ إِذَا هُوَ أُکْرِهَ وَ اضْطُرَّ إِلَیْهِ وَ قَالَ: لَیْسَ شَیْ ءٌ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا وَ قَدْ أَحَلَّهُ لِمَنِ اضْطُرَّ إِلَیْهِ.(1)

سماعه از امام صادق - علیه السلام - نقل می کند که فرمودند: هرگاه کسی از روی تقیه قسم بخورد، در صورتی که مکره و مضطرّ باشد، این قسم ضرری به او نمی زند. بعد می فرمایند: هیچ چیز را خداوند حرام نکرده مگر این که برای مضطرّ حلال کرده است.

این روایت از لحاظ سند مرسله است؛ زیرا احمد بن محمد بن عیسی نمی تواند بدون واسطه از سماعه نقل کند.

پس این روایت می فرماید قسم تقیه ای در مقام اکراه و اضطرار هیچ ضرری نمی زند و جایز است. اطلاق هم دارد؛ چه متمکّن از توریه باشد و چه نباشد.(2)