بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 221

هرچند عقل حکم به قبح کذب و عدم جواز ارتکاب آن در صورت امکان توریه می کند، ولی از این روایات کشف می شود شرعاً چنین کذبی مورد عفو قرار گرفته است، کما این که در مورد اصلاح بین الناس با این که حکم عقل به قبح کذب مسلّم است، ولی مورد عفو قرار گرفته و در مثل سبّ و تبرّی از اولیاء الهی هم که عقلاً قبیح است، طبق ادلّه ی نقلیه می گوییم در مقام اضطرار، مورد عفو قرار گرفته است.(1)

نقد کلام مرحوم شیخ - قدس سره -

این کلام شیخ - قدس سره - از ساحت ایشان بعید بود؛ زیرا اگر عقل حکم کند، دیگر شرع نمی تواند خلاف آن حکم کند، و خود شیخ قائلند: «کلّما حکم به العقل حکم به الشرع» و حکم عقل، تخصیص بردار نیست. این نظیر آن است که در مورد حکم عقل نظری درباره ی مسأله ای بگوییم این مسأله هرچند مستلزم اجتماع نقیضین یا ضدین است امّا تعبّداً اشکالی ندارد، در حالی که بالبداهه چنین حکمی باطل است. در ما نحن فیه هم اگر