بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 243

و بر این معنا حمل می شود کلام امیر المؤمنین - علیه السلام - در نهج البلاغه: علامت ایمان آن است که صدق را در جایی که به تو ضرر می زند، بر کذبی که برایت نفع دارد ترجیح بدهی.

پس بنا بر برداشت شیخ، بهتر است صدق را انتخاب کرد اگر ضرر کم به دنبال دارد.

نقد استدلال شیخ - قدس سره -

حمل این روایت بر ضرر غیر مجحف وجهی ندارد، در نتیجه اگر ممکن باشد باید این روایت را حمل بر استحباب تحمّل ضرر و عدم مبادرت به کذب به طور مطلق نمود، امّا به قرینه ی ذیل روایت که می فرماید: «حَیْثُ یَنْفَعُکَ» می گوییم ممکن است اصلاً مراد از «حَیْثُ یَضُرُّکَ» عدم النفع باشد. گرچه ضرر با عدم النفع فرق دارد (ضرر یعنی از دست دادن چیزی که بالفعل موجود است و مالیت دارد، و عدم النفع یعنی نرسیدن به چیزی که توقّع داشت به آن برسد) ولی گاهی ضرر بر عدم النفع هم اطلاق می شود و به نظر می آید اگر روایت از امام صادر شده باشد، مراد از «حَیْثُ یَضُرُّکَ» به قرینه ی ذیل که می فرماید «حَیْثُ یَنْفَعُکَ» عدم النفع باشد؛ یعنی علامت ایمان آن است که صدق را در جایی که موجب از دست رفتن منفعتی می شود، بر کذبی که موجب منفعت می شود ترجیح بدهی.

علاوه بر آن که در مورد نهج البلاغه همان طور که قبلاً هم