کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 266

صفحه 266

مسوّغ دوم: اصلاح بین الناس

دوّمین مسوّغی که شیخ(1) - قدس سره - برای کذب بیان می کنند، اصلاح بین الناس است؛ یعنی دو نفر که بینشان اختلاف هست، در مقام اصلاح بین آن ها پیش هر کدام به دروغ بگویی طرف مقابل از تو تعریف می کرد و چنین و چنان می گفت. این نوع دروغ نه تنها مانعی ندارد بلکه ثواب هم دارد.

روایات زیادی بر جواز این نوع کذب دلالت می کند، از جمله روایاتی که می فرماید: «الْمُصْلِحُ لَیْسَ بِکَذَّابٍ».

این روایت در کافی با این سند ذکر شده است:

1- المکاسب المحرمه، ج 2، ص31: الثانی من مسوّغات الکذب إراده الإصلاح: و قد استفاضت الأخبار بجواز الکذب عند إراده الإصلاح، ففی صحیحه معاویه بن عمّار: «المصلح لیس بکذّاب». و نحوها روایه معاویه بن حکم، عن أبیه، عن جدّه، عن أبی عبد اللّه- علیه السلام -. و فی روایه عیسی بن حنّان، عن الصادق- علیه السلام -: «کلّ کذب مسؤول عنه صاحبه یوماً، إلّا کذباً فی ثلاثه: رجل کائد فی حربه فهو موضوع عنه، و رجل أصلح بین اثنین، یلقی هذا بغیر ما یلقی هذا، یرید بذلک الإصلاح، و رجل وَعَدَ أهله و هو لا یرید أن یتم لهم» و بمضمون هذه الروایه فی استثناء هذه الثلاثه، روایات ... . ثم إنّ ظاهر الأخبار المذکوره عدم وجوب التوریه، و لم أرَ من اعتبر العجز عنها فی جواز الکذب فی هذا المقام. و تقیید الأخبار المذکوره بصوره العجز عنها فی غایه البعد، و إن کان مراعاته مقتضی الاحتیاط.