بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 279

2. قول به غیر علم ملازم با کذب یا لااقل دارای مفسده ی کذب است

اشاره

اگر کسی با وجود شکّ در قیام زید، إخبار به قیام زید کند، بالملازمه بیان می کند که من علم دارم زید قائم است؛ یعنی إخبار به علم خود هم می کند و چون این إخبار به علمش غیر مطابق واقع است، پس متّصف به کذب می شود و یا لااقل مفسده ی کذب را دارد. بنابراین قول به غیر علم جایز نیست.(1)

نقد استدلال دوم

همان طور که در مباحث گذشته بیان کردیم، لوازم عقلیه ی یک خبر، به عنوان مدلول خبر شناخته نمی شود و عرفاً گفته نمی شود: «المتکلم أخبر عنه» و إلا گاهی لازمه ی یک دروغ، بی نهایت دروغ می شود. در ما نحن فیه هم عرفاً دو خبر نیست که یکی «زیدٌ قائمٌ» باشد و دیگری «أنا عالمٌ بأن زیداً قائمٌ». بله، سامع خود از کلام متکلّم این طور استنباط می کند که علم به قیام زید دارد، ولی