کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 282

صفحه 282

5. روایات، دالّ بر حرمت قول به غیر علم

روایت علی بن جعفر:

-1

وَ [محَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ] فِی الْعِلَلِ(2) عَنْ

1- همان: و الأولی الاستدلال علیه مضافا إلی العلم الإجمالی المنجّز فی الموارد المشکوک فیها، فإنّ فی کلّ مورد منها یعلم إجمالا بأنّه إمّا الإخبار عن الثبوت کذب محرّم، أو الإخبار عن عدمه، فلا یجوز عقلا الإخبار بأحد الطرفین بجمله من الروایات: کحسنه علیّ بن جعفر، عن أخیه موسی بن جعفر- علیهما السلام -عن آبائه فی حدیث قال: «لیس لک أن تتکلّم بما شئت، لأنّ اللّه عزّ و جلّ یقول وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ». فإنّ الظاهر منها أنّ الآیه الکریمه تشمل القول بغیر علم، فتکون هی مضافا إلی الروایه دلیلا علی المطلوب ... و المتیقّن من الروایه هو القول بغیر علم بقرینه استشهاده بالآیه الشریفه، و مقتضی إطلاقها عموم الحکم لجمیع مصادیق الإخبار بغیر علم، و لا دلیل علی اختصاصها بالإخبار عن اللّه تعالی.
2- مرحوم صاحب وسائل این روایت را در دو جا نقل کرده؛ یک بار در جلد 15 وسائل، از کتاب علل الشرایع صدوق نقل می کند، امّا در جلد 27 در کتاب القضاء، این روایت را نسبت به کتاب امالی صدوق می دهد که ظاهراً سبق قلمی از ایشان رخ داده و این روایت، همان روایت علل الشرایع است، کما این که در حاشیه ی وسائل الشیعه، چاپ آل البیت- علیهم السلام - هم به این مطلب اشاره کرده اند. ما هم با جستجویی که کردیم، این روایت را در امالی پیدا نکردیم. P وسائل الشیعه، ج27، کتاب القضاء، أبواب صفات القاضی و ما یجوز أن تفصی به، باب4، ح36، ص30: محَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ فِی الْأَمَالِی عَنِ ابْنِ الْمُتَوَکِّلِ عَنِ السَّعْدَآبَادِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ الْحَسَنِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ- علیهما السلام - عَنْ آبَائِهِ- علیهم السلام - فِی حَدِیثٍ قَالَ: لَیْسَ لَکَ أَنْ تَتَکَلَّمَ بِمَا شِئْتَ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ لا تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ. (احمدی)