بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 286

نقد دلالت روایت بر مدّعا

اوّلاً: حقّ خداوند متعال بر عباد، مقول به تشکیک است؛ یعنی بعضی واجب الرعایه است و بعضی به میزانی حَسَن الرعایه است که واجب نیست؛ مثلاً حقّ خداوند بر عباد این است که نماز شب بخوانند، سجده های طولانی داشته باشند و ... بلکه حتّی اگر این ها را هم انجام دهند باز حقّ خداوند را آن چنان که شایسته است أداء نکرده اند، ولی رعایت این حقوق واجب نیست. بنابراین این که می فرماید: حقّ خداوند بر عبادش این است که آن چه را می دانند بگویند و آن چه را که نمی دانند سکوت کنند، نمی دانیم این حقّ، حقّ وجوبی است یا استحبابی. پس نمی توان از این روایت استنباط کرد که قول به غیر علم حرام است.

ثانیاً: اطلاق روایت به گونه ای که حتّی شامل عرفیات بشود، جای تأمّل است؛ زیرا این تعبیر که این حقّ الله علی العباد است و در نهایت هم حضرت می فرمایند: «فَقَدْ أَدَّوْا إِلَی اللَّهِ حَقَّهُ» بیشتر به نظر می آید در مورد شرعیات باشد؛ یعنی در مورد خداوند و احکام او هر چه را می دانید بگویید و هر چه را نمی دانید نگویید، و استفاده ی اطلاق حتّی در مورد عرفیات مشکل است و اگر مدرک فقط این روایت باشد، تمسّک به اطلاق آن انصافاً جای تأمّل دارد.