بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 302

صحیحه ی محمد بن مسلم:

عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ حَرِیزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ - علیه السلام - قَالَ: إِذَا سُئِلَ الرَّجُلُ مِنْکُمْ عَمَّا لَا یَعْلَمُ فَلْیَقُلْ «لَا أَدْرِی» وَ لَا یَقُلْ «اللَّهُ أَعْلَمُ» فَیُوقِعَ فِی قَلْبِ صَاحِبِهِ شَکّاً وَ إِذَا قَالَ الْمَسْئُولُ لَا أَدْرِی فَلَا یَتَّهِمُهُ السَّائِلُ.(1)

هرگاه کسی از شما نسبت به چیزی که نمی داند مورد سؤال واقع شد، بگوید نمی دانم و نگوید «الله أعلم»؛ چراکه با گفتن «الله أعلم» در دل رفیقش شک ایجاد می کند، ولی اگر بگوید نمی دانم، دیگر سائل او را متهم نمی کند.

وجه جمع بین این روایت که می فرماید «اللَّهُ أَعْلَمُ» نگویید و موثقه ی زیاد بن أبی رجاء که فرمود بگویید «اللَّهُ أَعْلَمُ» در روایت دیگری ذکر شده که این چنین است:

مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَی عَنْ رِبْعِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ - علیه السلام - قَالَ: لِلْعَالِمِ إِذَا سُئِلَ عَنْ شَیْ ءٍ وَ هُوَ لَا یَعْلَمُهُ أَنْ یَقُولَ «اللَّهُ أَعْلَمُ» وَ لَیْسَ لِغَیْرِ الْعَالِمِ أَنْ یَقُولَ ذَلِکَ.(2)