بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 303

این روایت از لحاظ سند به خاطر محمد بن اسماعیل که مشترک بین چند نفر است، ناتمام است.

اگر اهل علم در مورد چیزی که نمی داند مورد سؤال واقع شد بگوید «الله أعلم»، ولی بر غیر عالم سزاوار نیست بگوید «الله أعلم».

یعنی کسی که اهل علم و دانایی است و خیلی اوقات سؤالی که از او می شود می تواند جواب دهد، اگر احیاناً سؤالی از او کردند که پاسخش را نمی داند، بگوید «اللَّهُ أَعْلَمُ»، امّا کسی که عالم نیست و جواب بیشتر سؤالات را نمی داند، مثل آقایان علماء نگوید «اللَّهُ أَعْلَمُ» بلکه سزاوار است بگوید نمی دانم، سواد ندارم. بنابراین این روایت میتواند به عنوان شاهد جمع باشد.

بررسی دلالت صحیحه ی محمّد بن مسلم بر حرمت قول به غیر علم

این که حضرت می فرماید: «إِذَا سُئِلَ الرَّجُلُ مِنْکُمْ عَمَّا لَا یَعْلَمُ فَلْیَقُلْ لَا أَدْرِی وَ لَا یَقُلْ اللَّهُ أَعْلَمُ» معلوم است که دلالتی بر حرمت قول به غیر علم ندارد؛ چون:

اوّلاً: گفتن «لَا أَدْرِی» یا «اللَّهُ أَعْلَمُ» قطعاً واجب نیست.

ثانیاً: در تعلیل این که چرا باید بگوید «لَا أَدْرِی» و نگوید «اللَّهُ أَعْلَمُ»، امام - علیه السلام - می فرمایند: «فَیُوقِعَ فِی قَلْبِ صَاحِبِهِ شَکّاً و ...»