بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 54

مرحوم شیخ - قدس سره - می فرماید: «الکذب حرام بضروره العقول و الأدیان، و یدلّ علیه الأدلّه الأربعه»(1). قاعدتاً مراد مرحوم شیخ این است که کذب فی الجمله حرام است و إلا بالجمله که حرام نیست، چه برسد به این که ضرورت عقول و ادیان باشد.

حرمت کذب به ضرورت عقول

اشاره

این که کذب به ضرورت عقل حرام است، قاعدتاً مراد از حرمت باید قبح باشد؛ زیرا حرمت یک امر انشائی اعتباری است، در حالی که عقل حکم انشائی ندارد و شأنیت عقل فقط ادراک است؛ مثلاً در حوزه ی مسائل نظری اموری مانند روابط بین اشیاء و علّیت بین آن ها، امکان، وجوب و امتناع تحقّق اشیاء، روابط بین واجب و ممکن و ... را درک می کند. و در حوزه ی مسائل عملی که مربوط به افعال اختیاری هر موجود دارای اراده