بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 56

صفحه 56

2. مبنای برخی دیگر (حسن و قبح مرتبط با مصالح و مفاسد)

باب حسن و قبح، جدای از باب مصالح و مفاسد نیست. اگر فعلی مورد ستایش عقلاء است، به خاطر اشتمال آن بر مصلحتی است که عقلاء آن را می بینند و در بعضی از موارد که حسنش بدیهی باشد بالبداهه آن مصلحت را درک می کنند، هم چنین اگر فعلی مورد مذمت و سرزنش عقلاء است، به خاطر آن است که آن فعل مشتمل بر مفسده یا تفویت مصلحتی است که واضح و آشکار است.(1)

ما در کتاب فلسفه ی اخلاق که چند باب مفصّل در این زمینه بحث کردیم، بناء را بر نظریه ی دوم گذاشته و بعضی از نظریات ارائه شده در مقابل، از جمله نظریه ی شهید صدر - قدس سره - و نظریه ی بعضی از فلاسفه ی اروپایی مثل کانت و ... را مطرح نموده و نقد کردیم.(2)


1- بعض اشاعره از اهل سنت گفته اند: حُسن و قبح دارای سه معنا است: مدح و ذم، نفع و ضرر، و مصلحت و مفسده، و ما فقط منکر حسن و قبح به معنای اوّل یعنی مدح و ذم هستیم و منکر حسن و قبح به معنای دوم و سوم نیستیم. در پاسخ به این کلام می گوییم: انکار حسن و قبح به معنای اوّل، مساوی انکار حسن و قبح به معنای دوم و سوم خواهد بود و قبول حسن و قبح به معنای سوم، ملازم با پذیرفتن معنای اوّل فی الجمله است و با پذیرفتن حسن و قبح به معنای اوّل هرچند فی الجمله تمام کاخ پوسیده ی اشعری بر سرش خراب خواهد شد.
2- ر.ک. مدرّسی یزدی، سید محمدرضا، فلسفه ی اخلاق، چاپ سوم، انتشارات سروش، ابواب حکمت نظری و حکمت عملی، پژوهش در مفاهیم حسن و قبح و دیگر واژه های اخلاقی، بررسی پایه های اخلاق در فلسفه ی کانت، حسن و قبح عقلی.
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه