بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 57

توضیح کلام شیخ که فرمود: کذب [فی الجمله] به ضرورت عقول حرام است، طبق مبنای مختار مبنای دوم به این صورت است که مثلاً می گوییم: کسی که بی نیاز بوده و هیچ گونه احتیاجی به دیگری ندارد، اگر خبر خلاف واقعی بدهد که دیگران در مشقّت قرار بگیرند، بلاشبهه همه ی عقلاء این فردِ از کذب را قبیح و فاعل آن را مستحقّ سرزنش می دانند.

بلکه می توانیم بگوییم صدور چنین کذبی از حکیم محال است؛ زیرا حکیم عملی را بدون غرض انجام نمی دهد و لغو بر حکیم محال است و چنین کذبی مصداق لغو است. بنابراین از این جا معلوم می شود تمام أخباری که خداوند متعال داده باید صادق باشد و کذب بر ذات اقدس الهی عقلاً محال است.

درک قبح بعضی مراتب دیگر کذب هم ممکن است برای عقول بدیهی باشد. قبح بعضی مراتب کذب را هم ممکن است بعضی عقول درک کنند و بعضی دیگر درک نکنند. علی ایّ حالٍ غرض ما اثبات قبح کذب فی الجمله به ضرورت عقل و غیر منعزل از مصلحت و مفسده است(1) که با این بیان روشن شد.