بررسی گسترده ی فقهی کذب (موضوع، احکام و موارد استثناء) صفحه 9

نقد اشکال دوم

در پاسخ به این اشکال می گوییم: این که در تعریف صدق گفته می شود: «مطابقه الخبر للواقع» معلوم می شود دو مرحله دارد؛ یکی مرحله ی خبر و حکایت و دیگری مرحله ی تطابق آن با واقع. پس مرحله ی خبر، غیر از مرحله ی تطابق آن با واقع است و یقین مربوط به مرحله ی خبر است ولی شک مربوط به مرحله ی تطابق.

مرحله ی خبر و حکایت که دارای موضوع، محمول و نسبت حکمیه است، مفید اتحاد موضوع و محمول است، امّا همین خبری که در مرحله ی حکایت، مفید اتحاد موضوع و محمول است گاهی ممکن است مطابق با محکیّ واقعی و خارجی باشد و گاهی مطابق نباشد. حتّی اگر خبری نصّ در دلالتش بوده و به طور جزم حکایت کند باز ممکن است مطابق با واقع باشد و ممکن است مطابق نباشد؛ زیرا حکایت خبر از محکی، به نحو تکوینی (مثل حکایت دود از آتش) نیست تا جایی برای شکّ در مرحله ی تطابق باقی نباشد، بلکه به نحو اعتباریست که منشأ آن وضع است و مرحله ی تطابق خبر با محکی، از مقوله ی لفظ نیست، بلکه مربوط به قرائن خارجیه، صدق متکلّم و ... است.