بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 151

تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ) آبی از تخصیص است، امّا این طور هم نیست که اگر دلیل قطعی بر جواز موردی داشتیم، تخصیص محال باشد، بلکه می گوییم شارع در عین این که آن چیز باطل است، به خاطر رعایت مصالحی آزاد گذاشته است.

جواز أخذ اجرت بر نیابت از انجام عمل واجب

اشاره

در عمل واجبی که قابلیت نیابت داشته باشد مانند دفن و صلاه میت، أخذ اجرت بر نیابت در عمل جایز است؛ زیرا تا نیابت واجب نباشد، ضروری الوجود هم نخواهد بود، پس أخذ اجرت بر آن هم أکل مال به باطل نخواهد بود و اگر عمل منوب ٌفیه واجب کفایی(1) باشد (مانند دفن و صلاه میت) نتیجه ی این نیابت آن است که هم از خودش ساقط می شود و هم از دیگران.

و اگر عمل منوبٌ فیه عبادی باشد، مانند نماز، روزه، حج و ... أخذ اجرت بر آن نیز مانعی ندارد و همان طور که در ابتدای بحث به طور مفصّل توضیح دادیم، أخذ اجرت منافاتی با قصد قربت ندارد.

این را باید تذکّر دهیم که اگر واجب کفایی، بالعرض واجب عینی شده باشد دیگر نیابت معنا ندارد؛ زیرا اگر نیابت هنوز معنا داشته باشد، یعنی واجب از کفایی بودن خارج نشده است.