- اشاره 1
- اجرت بر واجبات 1
- تبیین موضع بحث 6
- اشاره 6
- ادلّه ی صاحب ریاض - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 8
- 1. اجماع 8
- اشاره 9
- نقد مرحوم شیخ بر کلام صاحب ریاض - قدس سرهما - 9
- 2. منافات أخذ اجرت بر واجبات با اخلاص در عمل 9
- نقد صاحب مفتاح الکرامه بر کلام صاحب ریاض - قدس سرهما - 10
- اشکال مرحوم شیخ - قدس سره - بر کلام مفتاح الکرامه 11
- ملاحظاتی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سره - 16
- منافات قصد اجرت با مراتب بالای اخلاص 27
- استدلال شیخ - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت به خاطر عدم منفعت مستأجر 30
- اشاره 30
- نقد سید یزدی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 31
- دفاع محقق ایروانی از کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 33
- نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره - 37
- استدلال کاشف الغطاء - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 39
- اشاره 39
- نقد مرحوم شیخ بر کلام کاشف الغطاء - قدس سرهما - 41
- نقد مرحوم امام بر کلام کاشف الغطاء - قدس سرهما - 42
- سرّ عدم منافات بین صفت وجوب و تملّک در کلام سید یزدی - قدس سره - 49
- اشاره 49
- نقد مرحوم امام بر کلام سید یزدی - قدس سرهما - 51
- نقد و بررسی کلام مرحوم امام - قدس سره - 55
- کلام محقق ایروانی در ردّ استدلال کاشف الغطاء - قدس سرهما - 57
- نقد مرحوم امام بر کلام محقق ایروانی - قدس سرهما - 61
- وجوه محقق اصفهانی - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- وجه اوّل: عدم تسلّط مستأجر بر عمل 64
- نقد وجه اوّل 65
- اشاره 66
- وجه دوم: مفقود بودن دو رکن اجاره 66
- نقد وجه دوم 70
- اشاره 72
- وجه سوم: عدم مالیت و احترام عمل واجب 72
- تعریف مال 73
- تفاوت ملک و مال 75
- نقد وجه سوم: عمل دارای مالیت است 75
- سخن دیگری از محقق اصفهانی - قدس سره - در تعریف مال 78
- بررسی کلام محقق اصفهانی - قدس سره - 80
- وجه چهارم: عدم احترام عمل واجب 81
- اشاره 81
- نقد وجه چهارم 83
- آیا کافر حربی می تواند مالک شود؟ 102
- بیان سید عمید الدین - قدس سره - بر عدم مالکیت کافر حربی 105
- مالکیت کافر حربی در نظر صاحب جواهر - قدس سره - 106
- استدلال صاحب بلغه الفقیه بر مالکیت کافر حربی 106
- دلیل مختار بر تملّک کافر حربی 109
- اشاره 114
- وجه پنجم: لغویت پرداخت اجرت بر عمل واجب 114
- نقد وجه پنجم (وجه محقق خراسانی - قدس سره - ) 115
- وجه ششم: أخذ اجرت بر واجبات، مصداق أکل مال به باطل 115
- اشاره 115
- نقد و بررسی وجه ششم 116
- بیان شیخ - رحمه الله - در أکل مال به باطل بودن أخذ اجرت بر واجبات 117
- اشاره 117
- اشکال مرحوم امام بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 118
- نقد کلام مرحوم امام - قدس سره - 119
- اشکال سید یزدی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 120
- نقد فرمایش سید یزدی - قدس سره - 121
- اشکال محقق ایروانی بر کلام شیخ - قدس سرهما - 122
- نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره - 123
- تأمّلی در شمول آیه ی شریفه ی (لاَ تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ ) بر ما نحن فیه 124
- اشاره 128
- حکم أخذ اجرت بر واجب کفایی 128
- جواز أخذ اجرت بر واجب تخییری 128
- انکار محقق ایروانی و مرحوم امام - قدس سرهما - نسبت به وجوب حفظ نظام 130
- جواز أخذ اجرت بر واجبات نظامیه 130
- نقد کلام محقق ایروانی و مرحوم امام - قدس سرهما - 133
- نقد راه حلّ اوّل 134
- اشاره 134
- اشاره 134
- 1. للاجماع و السیره القطعیه 134
- راه حل های مرحوم شیخ در رفع تهافت بین دو فتوای مشهور 134
- 2. راه حلّ مرحوم کاشف الغطاء - قدس سره - 135
- اشاره 135
- بررسی کلام مرحوم شیخ - قدس سره - 137
- نقد مرحوم شیخ بر راه حلّ کاشف الغطاء - قدس سرهما - 137
- 3. راه حلّ دیگر 138
- اشاره 138
- نقد مرحوم شیخ - قدس سره - بر راه حلّ سوم 140
- راه حلّ محقق نائینی - قدس سره - 141
- اشاره 141
- نقد راه حلّ محقق نائینی - قدس سره - 144
- راه حلّ مختار برای رفع تهافت 145
- اشاره 145
- نتیجه ی مختار مرحوم شیخ - قدس سره - در واجبات نظامیه 147
- اشاره 148
- نقض هایی بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 148
- حلّ مسأله 150
- جواز أخذ اجرت بر نیابت از انجام عمل واجب 151
- اشاره 151
- ملاحظاتی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سره - 154
- اجرت بر مستحبات 159
- اشاره 159
- حکم اخذ اجرت بر مستحبات 160
- حکم احتساب عمل مورد اجاره به عنوان عبادت برای اجیر 161
- اشاره 161
- عدم جواز اتیان عمل مستأجرٌ علیه به عنوان عبادت برای خود 162
- اشاره 165
- اقوال در مسأله 165
- کلام علامه - قدس سره - در منتهی المطلب 170
- بررسی استدلال های مسأله 174
- اشاره 174
- بررسی استدلال علامه - قدس سره - 175
- بررسی استدلال شهید ثانی - قدس سره - 176
- بررسی استدلال شافعی 178
- نظر مختار در مسأله 179
- حکم طواف راکباً در کلام قدما 180
- اشاره 183
- بررسی روایات جواز طواف راکباً 183
- روایت عبدالله بن یحیی الکاهلی: 184
- روایت محمد بن مسلم: 186
- صحیحه ی معاویه بن عمار: 190
- اجرت بر اذان و امامت در نماز 196
- اشاره 196
- آیا اخذ اجرت بر أذان حرام است؟ 197
- دو نوع أذان: (أذان للصلاه و أذان إعلامی) 197
- اشاره 197
- اشاره 198
- حکم اخذ اجرت بر اذان للصلاه 198
- اشاره 199
- استدلال شیخ - قدس سره - بر حرمت اخذ اجرت بر اذان و نقد آن 199
- استدلال بعضی دیگر بر عدم جواز و نقد آن 200
- روایت زید بن علی بن الحسین: 201
- روایات دالّ بر عدم جواز اخذ اجرت بر اذان 201
- روایت سکونی: 204
- مصحّحه ی حمران: 205
- حکم اخذ اجرت بر اذان إعلامی 208
- حکم اخذ اجرت بر امامت در نماز 210
- اجرت بر شهادت 212
- اشاره 212
- اشاره 213
- مرحله ی تحمّل شهادت 213
- آیا تحمّل شهادت واجب است؟ 214
- دلالت آیه ی شریفه بر وجوب تحمّل شهادت 215
- اشاره 215
- بررسی دلالت آیه ی شریفه 217
- 2. روایت ابی الصباح: 222
- روایات دالّ بر مربوط بودن آیه ی شریفه به مقام تحمّل 222
- 1. صحیحه ی هشام بن سالم: 222
- 3. روایت جراح المدائنی: 223
- 4. موثّقه ی سماعه: 224
- 5. روایت محمد بن الفضیل: 224
- دلالت آیه ی شریفه و روایات بر وجوب تحمّل شهادت 226
- اشکال بر ظهور آیه ی شریفه و روایات در وجوب تحمّل شهادت 226
- اشاره 226
- پاسخ به اشکال 230
- آیا وجوب تحمّل شهادت، عینی است یا کفایی؟ 232
- آیا اخذ اجرت بر تحمّل شهادت جایز است؟ 234
- اشاره 237
- مرحله ی أداء شهادت 237
- عدم وجوب أداء شهادت بر غیر مدعوّ برای تحمّل شهادت 238
- روایات دالّ بر عدم وجوب أداء شهادت بر غیر مدعوّ برای تحمّل شهادت 240
- 1. صحیحه ی محمد بن مسلم: 240
- 2. مصحّحه ی هشام بن سالم: 241
- 4. موثّقه ی محمد بن مسلم: 242
- 5. روایت محمد بن مسلم: 242
- 3. صحیحه ی محمد بن مسلم: 242
- 6. صحیحه ی دیگر محمد بن مسلم: 244
- 7. مرسله ی یونس: 245
- ادلّه ی قائلین به وجوب اداء شهادت مطلقاً 248
- آیا وجوب أداء شهادت، عینی است یا کفایی؟ 250
- اشاره 251
- فروعات شیخ - قدس سره - بر بحث وجوب تحمّل و أداء شهادت 251
- حکم اخذ اجرت بر أداء شهادت 251
- الف: حرمت اخذ اجرت حتّی در صورت استلزام قطع مسافت طویله 252
- اشاره 253
- ب: عدم وجوب تحمل یا أداء شهادت در صورت استلزام بذل مال 253
- استدلال مسأله 254
- شبهه و دفع آن 255
- اشاره 259
- نقد میرزا محمد تقی شیرازی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 259
- ج: جواز امتناع شاهد از حضور، در صورت امکان و مطالبه ی احضار 259
- دفاع محقق ایروانی از کلام شیخ - قدس سرهما - 260
- نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره - 262
- مبنای مختار در مسأله 263
- اشاره 266
- اجرت بر قضاوت و افتاء 266
- حکم اخذ اجرت بر قضاوت 267
- حکم اخذ اجرت بر افتاء 268
- ارتزاق از بیت المال 272
- اشاره 272
- ارتزاق از بیت المال در موارد عدم جواز اخذ اجرت 273
- اشاره 273
- اشاره 275
- آیا جواز ارتزاق از بیت المال اختصاص به صورت فقر دارد؟ 275
- دلیل قائلین به عدم جواز ارتزاق از بیت المال در صورت غنا و نقد آن 276
- اشاره 277
- بیت المال و منابع آن 277
- مصارف بیت المال مسلمین 280
- کتاب نامه 284
که تحمّل و اداء شهادت، حقّ مشهودٌ له بر شاهد است(1) و چون حقّ مشهودٌ له است پس شاهد نمی تواند از او اخذ اجرت کند؛ زیرا اکل مال به باطل می شود، نظیر آن چه در مورد تکفین و تدفین فرمودند که هرچند آن دو واجب کفایی است، ولی از آن جا که حقّ میت است کسی حق ندارد در مقابل آن اجرت بگیرد و مانند آن است که کسی مثلاً در مقابل پرداخت سهم سادات به سیدی، اجرت اخذ کند.
ما باید در دو مرحله این مسأله را رسیدگی کنیم؛ یکی این که آیا تحمّل شهادت واجب است؟ و دیگری این که بر فرض وجوب تحمّل شهادت، آیا اخذ اجرت بر آن جایز است یا خیر؟
آیا تحمّل شهادت واجب است؟
همان طور که بیان کردیم مشهور قائلند تحمّل شهادت واجب است و در مقابل، بعضی مانند ابن ادریس - قدس سره - قائلند که واجب نیست.(2)
1- همان، ص152: ثمّ إنّ من الواجبات التی یحرم أخذ الأُجره علیها عند المشهور تحمّل الشهاده، بناء علی وجوبه کما هو أحد الأقوال فی المسأله ... و هو مع الوجوب العینی واضح، و أمّا مع الوجوب الکفائی؛ فلأنّ المستفاد من أدلّه الشهاده کون التحمّل و الأداء حقّا للمشهود له علی الشاهد، فالموجود فی الخارج من الشاهد حقّ للمشهود له لا یقابل بعوض؛ للزوم مقابله حقّ الشخص بشی ء من ماله، فیرجع إلی أکل المال بالباطل.
2- یادم می آید بعض از اساتید اقدمین ما - قدس سره - نیز وقتی دعوت بر شهادت بر نکاح شد، قبول نکردند و وقتی به ایشان گفته شد تحمّل شهادت واجب است، در جواب گفتند: من وجوب تحمّل شهادت را قبول ندارم. البته ممکن است کسی بین نکاح و امور دیگر فرق قائل شود و بگوید تحمّل شهادت در نکاح واجب نیست.