کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 215

صفحه 215

دلالت آیه ی شریفه بر وجوب تحمّل شهادت

اشاره

دلیل مشهور بر وجوب تحمّل شهادت، این آیه ی شریفه است که می فرماید: (وَ لا یَأبَ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا). استدلال به این آیه ی شریفه متفرع بر آن است که بگوییم مقصود از نهی از إباء، إباء در مقام تحمّل شهادت است، ولی جناب ابن ادریس که منکر وجوب تحمّل شهادت است می فرماید آیه ی شریفه مربوط به مرحله ی تحمّل شهادت نیست، بلکه مرحله ی أداء شهادت را بیان می فرماید که اگر کسی شاهد بود و دعوت برای اقامه ی شهادت شد، باید قبول کند و إباء نکند. شاهدش آن است که خداوند متعال در این آیه ی شریفه شهداء را از إباء کردن نهی می کند و می فرماید (لا یَأبَ الشُّهَداءُ) در حالی که تا کسی واقعه را ندیده و تحمّل شهادت نکرده باشد، شاهد بر او اطلاق نمی شود؛ چون عناوین ظهور در فعلیت دارد.(1)

1- السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج 2، ص125: لا یجوز أن یمتنع الإنسان من الشهاده، إذا دعی إلیها لیشهد ... و أمّا الأداء فإنّه فی الجمله أیضا من الفرائض، لقوله تعالی (وَ لا تَکْتُمُوا الشَّهادَهَ وَ مَنْ یَکْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُه) و قال (وَ لا یَأبَ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا) و قد یستشهد بعض أصحابنا بهذه الآیه الأخیره علی وجوب التحمل، و علی وجوب الأداء، و الذی یقوی فی نفسی، أنّه لا یجب التحمل، و للإنسان أن یمتنع من الشهاده إذا دعی إلیها لیتحملها، إذ لا دلیل علی وجوب ذلک علیه، و ما ورد فی ذلک فهو أخبار آحاد، فأمّا الاستشهاد بالآیه، و الاستدلال بها علی وجوب التحمل، فهو ضعیف جدا، لأنّه تعالی سمّاهم شهداء، و نهاهم عن الإباء إذا دعوا إلیها، و انما یسمّی شاهدا بعد تحملها، فالآیه بالأداء أشبه.