بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 260

امکان احضار واقعه نیز باشد، واجب است خودش حاضر شود.(1)

و اگر واجب، نفس تحمّل شهادت باشد و جز نفس تحمّل چیزی تحت وجوب نرفته باشد می گوییم از آن جا که آیه ی شریفه ی (وَ لا یَأبَ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا) اطلاق داشته و مقیّد به قیدی نشده، پس اگر امکان احضار واقعه هم باشد نمی تواند امتناع از حضور کند.

دفاع محقق ایروانی از کلام شیخ - قدس سرهما -

محقق ایروانی - قدس سره - دقیقاً عکس این مطلب را بیان می کند و می فرماید: از هیچ یک از دو آیه ی (وَ لا یَأبَ الشُّهَداءُ إِذا ما دُعُوا) و (وَ لا تَکْتُمُوا الشَّهادَهَ وَ مَنْ یَکْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ) چنین چیزی استفاده نمی شود، بلکه به این معناست که اگر واقعه را پیش شاهد احضار کردند از قبول تحمّل شهادت امتناع نورزد؛ یعنی چشم و گوش خود را نبندد و نگوید من شاهد نمی شوم. هم چنین برای أداء شهادت اگر قاضی یا نماینده اش نزد قاضی حاضر شدند از أداء شهادت سر باز نزند، و إلا از آیه ی شریفه