بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 262

است؛ وجوب تحمّل شهادت یا به تعبیر دیگر حرمت امتناع از تحمّل شهادت به این معناست که نباید کفّ سمع و بصر کند و در مقام اداء نیز نباید کتمان کند، امّا بقیه ی چیزهایی که در تحمّل یا أداء دخالت دارد، امر یا نهی ندارد. بنابراین فرمایش مرحوم شیخ درست است که فرمود اگر امکان احضار واقعه باشد قطع مسافت بر شاهد واجب نیست.

نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره -

خدمت محقق ایروانی - قدس سره - عرض می کنیم اگر جایی امکان احضار واقعه نباشد مثلاً ظالمی خانه ی مسلمانی را خراب می کند و آن مسلمان دعوت برای تحمّل شهادت کرده است و در مقام أداء هم مثلاً قاضی نمی تواند حاضر شود و نیز کسی را ندارد پیش شاهد بفرستد طبق مبنایی که انتخاب کردید باید بگویید حضور واجب نیست؛ زیرا معنای آیه ی شریفه را این طور بیان کردید که اگر واقعه حاضر است، شاهد چشم و گوشش را نبندد و امتناع نکند و در مقام أداء اگر قاضی نزد شاهد حاضر بود، کتمان شهادت نکند، در حالی که التزام به این انصافاً مشکل است و با ارتکاز متشرعه و با اهتمامی که اسلام به احقاق حقوق دارد، سازگاری ندارد؛ خصوصاً با توجّه به این که می دانیم عملاً این چنین نبوده که قضات نزد شهود بروند و از زمان صدر اسلام تا کنون قاضی در محکمه اش می نشست و شهود را احضار می کردند.