بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 276

دلیل قائلین به عدم جواز ارتزاق از بیت المال در صورت غنا و نقد آن

شاید بعض کسانی که قائلند در صورت غنا، ارتزاق از بیت المال جایز نیست نظرشان به آیه ی شریفه ی (وَ مَنْ کانَ غَنِیًّا فَلْیَسْتَعْفِفْ وَ مَنْ کانَ فَقیراً فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ)(1) باشد که هرچند مربوط به اکل وصی و قیّم از مال یتیم است، ولی با ملاک هایی به ارتزاق از بیت المال نیز إسراء داده اند.

ولی این استدلال درست نیست؛ چون تشبیه ارتزاق از بیت المال به اکل مال یتیم برای قیّم و وصی وجهی ندارد و آیه ی شریفه فقط اکل مال یتیم را می فرماید که وصی یا قیّم اگر فقیر باشد (فَلْیَأْکُلْ بِالْمَعْرُوفِ) هرچند در آن جا هم بعضی گفته اند آیه ی شریفه حکم استحبابی را بیان می کند یعنی استعفاف در صورت غنا مستحب است و در مورد معروف هم اختلاف وجود دارد که آیا به اندازه ی نیاز مراد است یا به اندازه ی اجرت المثل یا اقلّ الأمرین، و اختلاف های دیگری نیز وجود دارد، ولی به نظر می آید اظهر آن است یا حدّاقل بنا بر احتیاط