- اشاره 1
- اجرت بر واجبات 1
- اشاره 6
- تبیین موضع بحث 6
- 1. اجماع 8
- ادلّه ی صاحب ریاض - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 8
- اشاره 9
- 2. منافات أخذ اجرت بر واجبات با اخلاص در عمل 9
- نقد مرحوم شیخ بر کلام صاحب ریاض - قدس سرهما - 9
- نقد صاحب مفتاح الکرامه بر کلام صاحب ریاض - قدس سرهما - 10
- اشکال مرحوم شیخ - قدس سره - بر کلام مفتاح الکرامه 11
- ملاحظاتی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سره - 16
- منافات قصد اجرت با مراتب بالای اخلاص 27
- استدلال شیخ - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت به خاطر عدم منفعت مستأجر 30
- اشاره 30
- نقد سید یزدی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 31
- دفاع محقق ایروانی از کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 33
- نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره - 37
- اشاره 39
- استدلال کاشف الغطاء - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 39
- نقد مرحوم شیخ بر کلام کاشف الغطاء - قدس سرهما - 41
- نقد مرحوم امام بر کلام کاشف الغطاء - قدس سرهما - 42
- اشاره 49
- سرّ عدم منافات بین صفت وجوب و تملّک در کلام سید یزدی - قدس سره - 49
- نقد مرحوم امام بر کلام سید یزدی - قدس سرهما - 51
- نقد و بررسی کلام مرحوم امام - قدس سره - 55
- کلام محقق ایروانی در ردّ استدلال کاشف الغطاء - قدس سرهما - 57
- نقد مرحوم امام بر کلام محقق ایروانی - قدس سرهما - 61
- وجوه محقق اصفهانی - قدس سره - بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- وجه اوّل: عدم تسلّط مستأجر بر عمل 64
- نقد وجه اوّل 65
- اشاره 66
- وجه دوم: مفقود بودن دو رکن اجاره 66
- نقد وجه دوم 70
- وجه سوم: عدم مالیت و احترام عمل واجب 72
- اشاره 72
- تعریف مال 73
- تفاوت ملک و مال 75
- نقد وجه سوم: عمل دارای مالیت است 75
- سخن دیگری از محقق اصفهانی - قدس سره - در تعریف مال 78
- بررسی کلام محقق اصفهانی - قدس سره - 80
- وجه چهارم: عدم احترام عمل واجب 81
- اشاره 81
- نقد وجه چهارم 83
- آیا کافر حربی می تواند مالک شود؟ 102
- بیان سید عمید الدین - قدس سره - بر عدم مالکیت کافر حربی 105
- مالکیت کافر حربی در نظر صاحب جواهر - قدس سره - 106
- استدلال صاحب بلغه الفقیه بر مالکیت کافر حربی 106
- دلیل مختار بر تملّک کافر حربی 109
- وجه پنجم: لغویت پرداخت اجرت بر عمل واجب 114
- اشاره 114
- اشاره 115
- وجه ششم: أخذ اجرت بر واجبات، مصداق أکل مال به باطل 115
- نقد وجه پنجم (وجه محقق خراسانی - قدس سره - ) 115
- نقد و بررسی وجه ششم 116
- بیان شیخ - رحمه الله - در أکل مال به باطل بودن أخذ اجرت بر واجبات 117
- اشاره 117
- اشکال مرحوم امام بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 118
- نقد کلام مرحوم امام - قدس سره - 119
- اشکال سید یزدی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 120
- نقد فرمایش سید یزدی - قدس سره - 121
- اشکال محقق ایروانی بر کلام شیخ - قدس سرهما - 122
- نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره - 123
- تأمّلی در شمول آیه ی شریفه ی (لاَ تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ ) بر ما نحن فیه 124
- حکم أخذ اجرت بر واجب کفایی 128
- جواز أخذ اجرت بر واجب تخییری 128
- اشاره 128
- جواز أخذ اجرت بر واجبات نظامیه 130
- انکار محقق ایروانی و مرحوم امام - قدس سرهما - نسبت به وجوب حفظ نظام 130
- نقد کلام محقق ایروانی و مرحوم امام - قدس سرهما - 133
- اشاره 134
- 1. للاجماع و السیره القطعیه 134
- اشاره 134
- نقد راه حلّ اوّل 134
- راه حل های مرحوم شیخ در رفع تهافت بین دو فتوای مشهور 134
- 2. راه حلّ مرحوم کاشف الغطاء - قدس سره - 135
- اشاره 135
- بررسی کلام مرحوم شیخ - قدس سره - 137
- نقد مرحوم شیخ بر راه حلّ کاشف الغطاء - قدس سرهما - 137
- 3. راه حلّ دیگر 138
- اشاره 138
- نقد مرحوم شیخ - قدس سره - بر راه حلّ سوم 140
- راه حلّ محقق نائینی - قدس سره - 141
- اشاره 141
- نقد راه حلّ محقق نائینی - قدس سره - 144
- اشاره 145
- راه حلّ مختار برای رفع تهافت 145
- نتیجه ی مختار مرحوم شیخ - قدس سره - در واجبات نظامیه 147
- اشاره 148
- نقض هایی بر حرمت أخذ اجرت بر واجبات 148
- حلّ مسأله 150
- اشاره 151
- جواز أخذ اجرت بر نیابت از انجام عمل واجب 151
- ملاحظاتی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سره - 154
- اشاره 159
- اجرت بر مستحبات 159
- حکم اخذ اجرت بر مستحبات 160
- حکم احتساب عمل مورد اجاره به عنوان عبادت برای اجیر 161
- اشاره 161
- عدم جواز اتیان عمل مستأجرٌ علیه به عنوان عبادت برای خود 162
- اشاره 165
- اقوال در مسأله 165
- کلام علامه - قدس سره - در منتهی المطلب 170
- بررسی استدلال های مسأله 174
- اشاره 174
- بررسی استدلال علامه - قدس سره - 175
- بررسی استدلال شهید ثانی - قدس سره - 176
- بررسی استدلال شافعی 178
- نظر مختار در مسأله 179
- حکم طواف راکباً در کلام قدما 180
- اشاره 183
- بررسی روایات جواز طواف راکباً 183
- روایت عبدالله بن یحیی الکاهلی: 184
- روایت محمد بن مسلم: 186
- صحیحه ی معاویه بن عمار: 190
- اشاره 196
- اجرت بر اذان و امامت در نماز 196
- آیا اخذ اجرت بر أذان حرام است؟ 197
- دو نوع أذان: (أذان للصلاه و أذان إعلامی) 197
- اشاره 197
- حکم اخذ اجرت بر اذان للصلاه 198
- اشاره 198
- استدلال شیخ - قدس سره - بر حرمت اخذ اجرت بر اذان و نقد آن 199
- اشاره 199
- استدلال بعضی دیگر بر عدم جواز و نقد آن 200
- روایت زید بن علی بن الحسین: 201
- روایات دالّ بر عدم جواز اخذ اجرت بر اذان 201
- روایت سکونی: 204
- مصحّحه ی حمران: 205
- حکم اخذ اجرت بر اذان إعلامی 208
- حکم اخذ اجرت بر امامت در نماز 210
- اجرت بر شهادت 212
- اشاره 212
- اشاره 213
- مرحله ی تحمّل شهادت 213
- آیا تحمّل شهادت واجب است؟ 214
- اشاره 215
- دلالت آیه ی شریفه بر وجوب تحمّل شهادت 215
- بررسی دلالت آیه ی شریفه 217
- 1. صحیحه ی هشام بن سالم: 222
- 2. روایت ابی الصباح: 222
- روایات دالّ بر مربوط بودن آیه ی شریفه به مقام تحمّل 222
- 3. روایت جراح المدائنی: 223
- 4. موثّقه ی سماعه: 224
- 5. روایت محمد بن الفضیل: 224
- دلالت آیه ی شریفه و روایات بر وجوب تحمّل شهادت 226
- اشکال بر ظهور آیه ی شریفه و روایات در وجوب تحمّل شهادت 226
- اشاره 226
- پاسخ به اشکال 230
- آیا وجوب تحمّل شهادت، عینی است یا کفایی؟ 232
- آیا اخذ اجرت بر تحمّل شهادت جایز است؟ 234
- مرحله ی أداء شهادت 237
- اشاره 237
- عدم وجوب أداء شهادت بر غیر مدعوّ برای تحمّل شهادت 238
- 1. صحیحه ی محمد بن مسلم: 240
- روایات دالّ بر عدم وجوب أداء شهادت بر غیر مدعوّ برای تحمّل شهادت 240
- 2. مصحّحه ی هشام بن سالم: 241
- 5. روایت محمد بن مسلم: 242
- 3. صحیحه ی محمد بن مسلم: 242
- 4. موثّقه ی محمد بن مسلم: 242
- 6. صحیحه ی دیگر محمد بن مسلم: 244
- 7. مرسله ی یونس: 245
- ادلّه ی قائلین به وجوب اداء شهادت مطلقاً 248
- آیا وجوب أداء شهادت، عینی است یا کفایی؟ 250
- حکم اخذ اجرت بر أداء شهادت 251
- اشاره 251
- فروعات شیخ - قدس سره - بر بحث وجوب تحمّل و أداء شهادت 251
- الف: حرمت اخذ اجرت حتّی در صورت استلزام قطع مسافت طویله 252
- اشاره 253
- ب: عدم وجوب تحمل یا أداء شهادت در صورت استلزام بذل مال 253
- استدلال مسأله 254
- شبهه و دفع آن 255
- اشاره 259
- نقد میرزا محمد تقی شیرازی بر کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما - 259
- ج: جواز امتناع شاهد از حضور، در صورت امکان و مطالبه ی احضار 259
- دفاع محقق ایروانی از کلام شیخ - قدس سرهما - 260
- نقد کلام محقق ایروانی - قدس سره - 262
- مبنای مختار در مسأله 263
- اشاره 266
- اجرت بر قضاوت و افتاء 266
- حکم اخذ اجرت بر قضاوت 267
- حکم اخذ اجرت بر افتاء 268
- ارتزاق از بیت المال 272
- اشاره 272
- ارتزاق از بیت المال در موارد عدم جواز اخذ اجرت 273
- اشاره 273
- آیا جواز ارتزاق از بیت المال اختصاص به صورت فقر دارد؟ 275
- اشاره 275
- دلیل قائلین به عدم جواز ارتزاق از بیت المال در صورت غنا و نقد آن 276
- اشاره 277
- بیت المال و منابع آن 277
- مصارف بیت المال مسلمین 280
- کتاب نامه 284
دفاع محقق ایروانی از کلام مرحوم شیخ - قدس سرهما -
محقق ایروانی به یاری مرحوم شیخ - قدس سرهما - برخاسته و اشکال ایشان را به گونه ای تقریر کرده که مثل ایراد سید یزدی(1) بر آن وارد نباشد و آن این است که(2):
1- البته ایشان نامی از سید یزدی - قدس سره - نمی برد.
2- ایروانی، علی بن عبدالحسین نجفی، حاشیه المکاسب (للإیروانی)، ج 1، ص48: لا یخفی علیک أنّه ربّ عنوان ینعقد البحث فیه لکن لا لمدخلیّه ذلک العنوان و لا موضوعیه له فی الحکم و إنّما کان البحث صغرویّا و لأجل الخلاف فی ملازمته لعنوان آخر هو محلّ الحکم قطعا فلذلک کان الهمّ مصروفا إلی إثبات تلک الملازمه ثم یستراح فی ثبوت الحکم و ربّ عنوان یبحث عنه بالأعمّ من ذلک و من دخل نفس العنوان و من ذلک المقام فیبحث عن مانعیّه الوجوب عن انعقاد الإجاره إمّا بعنوانه أو بعنوان هو ملازمه و یشهد له اختلاف أدلّه المقام فبعض یقتضی بالمانعیّه بذاته و آخر یقضی بالمانعیّه بلازمه فظهر أن لیس للمصنّف قصر نزاع المقام بالواجبات الّتی تعود منها نفع إلی المستأجر أو الواجبات التوصّلیه الّتی یتمکّن الأجیر من الإتیان بها بدعوی أن هذه هی الملازمه لفقد جهات أخر ممّا تعتبر فی صحّه الإجاره فإنّ ثبوت مناقشه له فی عموم الملازمه لا یوجب قصر محلّ النزاع بل النّزاع عام و إنّما هذان الدلیلان لا ینهضان لإثبات المدّعی بعمومه. و ربما یناقش فی کبری اعتبار عود النّفع من العمل المستأجر علیه إلی المستأجر بدعوی أنّ اللّازم خروج المعامله عن السّفه و أکل المال بالباطل فإذا ترتّبت علی المعامله فائده خرجت المعامله عن السّفه و خرج الأکل عن کونه أکلا بالباطل و إن لم یعد من عمل الأجیر نفع إلی المستأجر و الفائده فی المقام هو ثواب التّسبیب علی تحقّق الخیر و ثواب الإعانه علی البرّ و التّقوی فإنه لا یشترط فی الفائده أن تکون دنیویّه و لذا صحّ الاستیجار علی بناء المساجد و المدارس و القناطر و کری الأنهار و إجراء القنوات و یدفعها أنّ المال فی الإجاره یقابل به العمل فلو لا أنّ العمل ذو منفعه و ممّا یتملّک و یدخل تحت السّلطان لأجل ما فیه من المنفعه بل کان نظیر الخنافس و الدیدان من الأعیان لم یکن لتلک المقابله معنی فکان أکل العوض بإزائه أکلا بالباطل و أکلا مجّانیا بلا ما بإزاء یعود إلی الطرف المقابل. فالنّفع المعتبر فی صحّه الإجاره هو نفع یوجب تموّل العمل و حصول الاستیلاء علیه و دخوله تحت السّلطان لا النفع المترتّب علی فعل الشّخص بما أنّه تسبیب إلی البرّ و التقوی فإنّ هذا نفع فعله و نفع تسبیبه لا نفع فعل الغیر عاد إلیه بإزاء ما بذله من المال و أمّا الأعمال فی موارد الأمثله فهی من قبیل ما ذکرناه أعمال ذوات منافع و داخله لمکان منافعها تحت السّلطان و کانت تتملّک بالعوض و لذا صحّ الاستیجار علیها فإذا استوجر علیها تملّکها المستأجر و خرجت عن سلطان الأجیر فله أن یستوفیها و له أن یطلق الأجیر مجانا و یقول اذهب لشأنک لا أرید منک العمل و له أن یطلق الأجیر بعوض بل له أن یأخذ إجراءه و یستعملهم فی بناء أملاکه إن کان عنوان الإجاره جنس العمل له دون العمل له فی خصوص بناء المسجد و المدرسه و إنّما صرفهم إلی ذلک من باب أنّها أحد المصادیق و هذا بخلاف إتیان الشخص بواجب نفسه الذی لا یعود منه نفع إلی الغیر فإنه لا یتملّک و لا یدخل تحت السّلطان فکیف یقابل بالمال. نعم لا مضایقه من جواز دفع شی ء من المال لغایه الإتیان به تحصیلا للأجر و الثواب و هذا غیر مقابله العمل بالمال و أجنبیّ عن الإجاره و کان کبذل المال لزواج السّادات و سائر الخیرات نعم الغرض المقصود به عقد هذا البحث یحصل بهذا بلا خصوصیّه لعنوان الاستیجار و إن عنون به هذا البحث فإن المهمّ جواز أخذ المال لأجل أن یأتی بواجب نفسه بأیّ عنوان کان.