بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 57

البته مسأله ی عبد و مولا از این حیث که آیا دلیل چنین اقتضایی دارد یا نه، مشکل است؛ از طرفی روایات متعدّدی در مورد دین عبد وارد شده که از آن استشعار می شود عبد می تواند مالک باشد، و از طرفی از آیه ی شریفه ی (ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً عَبْداً مَمْلُوکاً لا یَقْدِرُ عَلی شَیْ ءٍ)(1) شاید بتوان عکس آن استفاده کرد. به هر حال مشکل در اثبات آن است؛ نه تصویر این که چنین ملکیتی آیا قابل تعقّل است یا خیر، و کسانی هم که این مسأله را مطرح کرده اند، به یاد ندارم کسی از حیث عدم معقولیت اشکال کرده باشد.

بنابراین ملکیت طولی به این معنا که یکی از دو ملکیت محدودیتی داشته باشد و بدون آن که از ملکش خارج شده باشد فاقد بعضی از أنحاء سلطنت باشد، مانعی ندارد و کلام سید یزدی در جواب کاشف الغطاء مخدوش نیست و اگر توانستیم چنین ملکیتی را از ادلّه استفاده کنیم، ملتزم می شویم.

کلام محقق ایروانی در ردّ استدلال کاشف الغطاء - قدس سرهما -

کلام محقق ایروانی در ردّ استدلال کاشف الغطاء ناظر به کلام سید یزدی - قدس سره - است که فرمود سرّ در عدم تنافی بین صفت وجوب و تملّک، طولیت دو ملکیت است. محقق ایروانی