کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 61

صفحه 61

نقد مرحوم امام بر کلام محقق ایروانی - قدس سرهما -

مرحوم امام - قدس سره - در نقد کلام محقق ایروانی می فرماید: کلام ایشان اعجب از کلام سید یزدی است و تشبیهی هم که ملکیت را به وصایت و وکالت می کند درست نیست؛ زیرا وکلاء و اوصیاء فقط إذن و حقّ تصرّف دارند و مانعی ندارد چند نفر در عرض هم، حق و إذن در تصرّف داشته باشند، به خلاف ملکیت که نمی توان تصوّر کرد دو نفر در عرض هم مالک یک شیء باشند؛ زیرا ملکیت یک نحوه اختصاص به مالک است یا لازمه ی آن اختصاص می باشد و در اعتبار عقلاء نمی شود یک شیء اختصاص به دو نفر داشته باشد؛ چون دیگر آن اختصاص نیست بلکه اشتراک است.(1)

1- المکاسب المحرمه (للإمام الخمینی)، ج 2، ص295: و أعجب منه قیاس الملکیتین المستقلتین علی مملوک واحد باجتماع أوصیاء و وکلاء متعدّدین علی شی ء واحد مستقلا فیهما. مع أنّ الفارق لدی العرف و العقلاء أوضح من أن یخفی، فإنّ الملکیّه نحو إضافه لازمها اختصاص المال بالمالک أو نحو اختصاص له به، و کون شی ء بکلّیته ملکا مختصّا بأکثر من واحد تناقض فی الاعتبار. و أمّا استقلال التصرّف اللازم للوصیّه لیس إلّا نفوذ تصرّفه بلا احتیاج إلی ضمّ نظر آخر و إجازته فلو باع أحد الوصیین أو الوکیلین جمیع دار من رجل و باع الآخر جمیعها من آخر فهل یمکن القول بصحّتهما و عدم تعارضهما؟ فلو لا التنافی بین الملکیتین المستقلّتین علی شی ء واحد لم یقع التعارض بینهما فلا بدّ من القول بوقوعهما صحیحین و کلّ منهما صار مالکا لجمیعه و هو کما تری واضح الفساد. و لیس ذلک إلّا لوضوح التنافی المذکور لدی العرف و العقلاء فقیاس ملک التصرّف مع ملک العین مع الفارق و السند حکم العرف.