کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 73

صفحه 73

تعریف مال

بعضی در تعریف مال گفته اند: «ما یبذل بإزائه معلوم المالیه»(1)؛ یعنی هر چیزی که عقلاء حاضرند در قبالش معلوم المالیه پرداخت کنند، آن مال است.

محقق اصفهانی در تعریفی دیگر می فرماید: هر فایده ای که عقلاء در آن رغبت داشته باشند (چه عین باشد و چه فعل) مال بر آن صدق می کند.(2)

1- حاشیه المکاسب (للمیرزا محمد تقی الشیرازی)، ج 2، ص102: أنّ کون وجود الشّی ء و بقائه فی نفس الأمر بمقدار أن حقیقی لا یوجب سلب المالیّه عن الشّی ء واقعا إلّا إذا کان ذلک معلوما عند عامّه النّاس و ذلک فرض معلوم الانتفاء عاده و امّا مجرّد وجود ذلک و تحقّقه واقعاً مع جهل النّاس به و لو من جهه احتمالهم لبقائه فلا یوجب سلب المالیّه عنه واقعا إذ یکفی فی رغبه النّاس فیه و بذلهم المال و لو قلیلا بإزائه احتمالهم للبقاء فیه فیتحقّق المالیّه حقیقه بذلک إذ لیس المال الّا ما یبذل بإزائه المال مِن أیّ جهه و بأیّ وجه کان. P عراقی، آقا ضیاء الدین، حاشیه المکاسب (تقریرات نجم آبادی)، ص66: أنّ المالیّه من الحقائق العرفیّه، لا من المجعولات الشرعیّه، و هی ما یبذل بإزائه المال، فکلّ منفعه محلّله یبذل بإزائه المال؛ مال فی العرف و الشرع، من غیر فرق بین مملوکیّه ذی المنفعه حرمته.
2- الإجاره (للأصفهانی)، ص197: أن المالیه تنتزع عن کل ما یرغب الیه العقلاء لما فی العمل من الأغراض و الفوائد العقلائیه، و أما نفی المالیه عن العمل و تصحیح الاستیجار علیه باحترام عمل المسلم فمدفوع بأنه لا مدرک لاحترام العمل إلا قوله - صلی الله علیه و آله و سلم - : «و حرمه ماله کحرمه دمه» فالعمل له الحرمه من حیث إنه مال لا من حیث نفسه.