بررسی گسترده ی فقهی اجرت بر واجبات، مستحبات و فروعات مناسب صفحه 83

نقد وجه چهارم

اشاره

مرحوم شیخ در این وجه فرمودند: عمل مسلم گرچه مالیت دارد، ولی ایجاب عمل باعث اسقاط احترام عمل می شود؛ چون عامل بر انجام عمل مقهور است. خدمت ایشان می گوییم: احترام مال مسلم دو اثر و دو ویژگی می تواند داشته باشد؛ اثر تکلیفی و اثر وضعی.

اثر تکلیفی آن است که برای کسی جایز نیست مسلم را بر انجام عملی مجبور کند یا مانع انجام او شود. اثر وضعی آن است که اگر کسی آن را استیفاء کرد، باید بهای آن را بپردازد و اگر هم هدر داد و اتلاف کرد ضامن است.

حال خدمت مرحوم شیخ عرض می کنیم: مرادتان از این که ایجاب فعل، مسقط احترام عمل است چیست؟ آیا مسقط اثر وضعی است یا تکلیفی؟ اگر مقصود این باشد که چون عمل واجب شده، مسقط احترام تکلیفی است، می گوییم این احترام فقط نسبت به کسی که واجب کرده (خداوند متعال) ساقط می شود و مکلّف چه رضایت داشته باشد و چه نداشته باشد باید آن را انجام دهد، ولی نسبت به دیگران، احترام عمل محفوظ است و نمی توانند او را مجبور به عمل کنند. و این نظیر آن است که اگر دو نفر بر انجام عملی با هم قرارداد اجاره بستند، بر اجیر واجب می شود آن عمل را انجام دهد، امّا این باعث نمی شود عمل