- پیش گفتار 1
- اشاره 3
- قمار 3
- المسأله الخامسه عشر: القِمار 4
- اشاره 4
- اقسام قمار 5
- معانی مختلف قمار 7
- اشاره 18
- قسم اوّل: لعب به آلات قمار با رهن 18
- اشاره 20
- روایات دالّ بر حرمت قسم اوّل 20
- 1. صحیحه ی زیاد بن عیسی: 20
- 2. روایت عبد الحمید بن سعید: 23
- 3. روایت الحسن بن علی الْوَشَّاء: 24
- 4. روایت جابر: 25
- 5. صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 27
- 6. صحیحه ی محمد بن مُسلم: 29
- 7. روایت السَّکونیّ: 31
- 8. روایت إسحاق بن عمار: 32
- 9. روایت اسباط بن سالم: 33
- 11. مرسله ی العیَّاشِی: 34
- 10. روایت محمد بن علی: 34
- 13. روایت یاسر الخادِم: 35
- 12. مرسله ی دیگر العیَّاشِی: 35
- 14. مرفوعه ی دیگری در تفسیر العیَّاشِی: 37
- 15. مرسله ی محمد بن عیسی: 37
- 16. روایت زید الشَّحَّام: 38
- 17. روایت أبی الجارود: 38
- عدم تواتر اخبار دالّ بر حرمت قسم اوّل 40
- 18. روایت الفُضیل: 40
- اشاره 41
- تحقیق جامعی درباره ی واژه ی «میسر» 41
- توضیحی در مورد قمار به أزلام و أقداح 45
- آیا میسر در آیه ی شریفه بر نفس جزور اطلاق شده یا اسم برای آن فعل است؟ 54
- بحث نهایی در مورد «میسر» در آیه ی شریفه 59
- اشاره 61
- قسم دوم: لعب به آلات قمار بدون رهن 61
- بیان شیخ- قدس سره - در انصراف ادلّه ی حرمت قمار به لعب با رهن (در صورت اطلاق قمار بر اعم) 62
- دلیل شیخ- قدس سره - بر جواز قسم دوم 62
- اشاره 63
- اشکال بعضی بر ادعای انصراف شیخ- قدس سره - 63
- اشاره 64
- نقد این اشکال 64
- ادلّه ی حرمت قسم دوم 64
- 1. روایت تحف العقول: 67
- 2. روایت أبی الجارود: 69
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - به روایت أبی الجارود 72
- نظر امام- قدس سره - بر استعمال میسر در سه معنای قمار، آلت قمار و رهن 74
- اشاره 74
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 75
- 1. روایت عبدالله بن علی: 77
- مؤیدات شیخ- قدس سره - بر حرمت لعب به آلات قمار بدون رهن 77
- اشاره 77
- 2. روایت الفضیل بن یسار: 79
- 3. موثقه ی زُراره: 80
- 4. روایت عبدالواحد بن المختار: 82
- آیا بازی شطرنج بدون رهان در زمان صدور روایات شیوع داشته است؟ 84
- اشاره 84
- بیان امام- قدس سره - در ناظر بودن روایات نهی از شطرنج به فتاوای بعض عامه در جواز لعب بدون رهن 89
- بررسی کلام مرحوم امام- قدس سره - 91
- در روایات شطرنج و نرد، لعب مع الرهن مراد است یا مطلق لعب؟ 95
- اشاره 95
- کلمات قدما در مورد لعب به شطرنج 98
- مروری دیگر بر روایات برای نتیجه گیری نهایی حکم لعب بدون رهن 102
- روایات باب 102 از ابواب ما یکتسب به 102
- روایات باب 103 از ابواب ما یکتسب به 110
- بررسی سند صاحب وسائل تا ابن ادریس حلّی- قدس سرهما - 115
- بررسی سند ابن ادریس به جامع بزنطی 122
- آیا حکم مذکور شطرنج را می توان به سایر آلات قمار تسرّی داد؟ 126
- اشاره 126
- نتیجه ی کلام در خصوص حکم لعب شطرنج بدون رهن 126
- حکم لعب به سایر آلات قمار بدون رهن 126
- آیا امکان خروج شطرنج، نرد و ... از آلات قمار وجود دارد تا لعب به آن بدون رهن جایز باشد؟ 128
- اشاره 129
- قسم سوم: لعب به غیر آلات قمار با رهن 129
- _ روایت العلاء بن سَیابه: 130
- ادلّه ی حرمت قسم سوم 130
- _ روایت دیگری از العلاء بن سَیابه: 133
- _ روایت یاسر الخادم: 134
- _ صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 135
- _ مکاتبه ی ابراهیم بن عَنبسه : 136
- اشاره 138
- کلام صاحب جواهر- قدس سره - در عدم حرمت مراهنه در لعب به غیر آلات قمار 138
- اشکال شیخ انصاری- قدس سره - بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 141
- استفاده ی شیخ- قدس سره - از صحیحه ی محمد بن قیس، هم به نفع صاحب جواهر و هم علیه ایشان 147
- تأملی بر فرمایشات صاحب جواهر- قدس سره - 149
- اشاره 149
- نقضی دیگر بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 151
- نقد سید خویی- قدس سره - بر استدلال به صحیحه ی محمد بن قیس به نفع صاحب جواهر- قدس سره - 152
- نقد کلام سید خویی- قدس سره - 154
- اشاره 158
- خلاصه ی مناقشه در کلام سید خویی- قدس سره - 158
- کلام مرحوم امام- قدس سره - درباره ی صحیحه ی محمد بن قیس 159
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 161
- تأمّلی دیگر در صحیحه ی معمّر بن خلاد برای اثبات حرمت تکلیفی مراهنه بر لعب به غیر آلات قمار 161
- حرمت وضعی مراهنه ی در لعب به غیر آلات قمار 164
- اشاره 164
- عدم حرمت مراهنه در لعبی که قمار بر آن صدق نمی کند 165
- کلام نهایی در مورد صحیحه ی محمد بن قیس 168
- خلاصه ی نظر مختار در مورد حکم لعب در سه فرض سابق (الف، ب و ج) 170
- قسم چهارم: مغالبه ی به غیر آلات قمار بدون رهن 171
- اشاره 171
- 1. اجماع 173
- 2. صدق عنوان قمار بر آن 173
- ادلّه ی حرمت قسم چهارم و مناقشه در آن 173
- 3. مصداق لهو 174
- 4. روایات مشتمل بر: «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 177
- اشاره 181
- آیا از صحیحه ی ابن البختری می توان استفاده ی جواز رهان در ادوات جنگی امروزی کرد؟ 181
- مرور روایات کتاب سبق و رمایه برای استنباط ملاک جواز رهن در بعضی مسابقات 184
- اشاره 194
- نتیجه گیری از روایات کتاب سبق و رمایه 194
- تأملی دوباره در روایات «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 195
- حکم مغالبه با جُعل شخص ثالث 199
- اشاره 200
- قیادت 200
- تعریف قیادت 201
- اشاره 201
- المسأله السادسه عشر: حرمه القیاده 201
- ادلّه ی شیخ- قدس سره - بر حرمت قیادت 202
- 1. روایتی که واصله و مستوصله را لعن می کند 202
- 2. روایت عبدالله بن سنان: 203
- 1. مصداق تشویق بر حرام 208
- ادلّه ی مختار بر اثبات حرمت قیادت 208
- 2. اجماع 209
- اشاره 212
- قیافه 212
- اشاره 213
- المسأله السابعه عشر: حرمه القیافه 213
- تعریف قیافه 214
- 1. اجماع و لاخلاف 215
- 2. صحیحه ی محمد بن قیس: 215
- ادلّه ی حرمت قیافه 215
- 3. روایت أَبی بصیر: 218
- 4. روایت نبوی- صلی الله علیه و آله و سلم -: 221
- 5. روایتی از عامه در شرح نهج البلاغه ی ابن أبی الحدید: 222
- 6. روایتی از امیرالمؤمنین- علیه السلام - در جعفریات: 223
- اشاره 224
- نتیجه ی کلام در حرمت قیافه 224
- استفاده ی جواز قیافه از کلمات فقهاء 225
- حکم تشخیص نسب با D.N.A 228
- سخنی درباره ی نسبت دادن حکمِ به قیافه به رسول اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - 232
- کهانت 238
- اشاره 238
- ماده ی «کَهَنَ» در کتب لغت 239
- المسأله التاسعه عشر: حرمه الکهانه 239
- اشاره 239
- تعریف کاهن در کلمات فقهاء 242
- تعریف کاهن در روایات 244
- ادلّه ی حرمت کهانت 253
- الف: ارتباط رفاقتی با شیاطین و عدم استعاذه از آنان 253
- 1. روایت أبی سعید: 254
- اشاره 254
- ب: روایات دالّ بر حرمت کهانت 254
- 2. روایت أبی بصیر: 255
- 3. روایت نصر بن قابوس: 256
- 4. عبارتی در نهج البلاغه: 258
- 5. روایت أبی خالد الکابلی: 259
- 6. روایت سکونی: 260
- 7. روایت فقه الرضا- علیه السلام -: 261
- نتیجه گیری نهایی در حکم به حرمت کهانت 262
- حکم رجوع به کاهن 263
- اشاره 263
- ادلّه ی حرمت رجوع به کاهن 263
- 1. روایت هیثم: 263
- 2. رجوع به کاهن مصداق تشویق بر حرام 266
- آیا ترتیب اثر به خبر کاهن جایز است؟ 266
- تمایل شیخ- قدس سره - به حرمت مطلق إخبار از غیب و حرمت رفتن نزد وی 268
- اشاره 268
- حکم رجوع به مخبر از غیب بدون ارتباط با شیاطین 268
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 270
- نظر مختار در حکم إخبار از غیب به غیر کهانت و حکم رجوع به او 271
- اشاره 275
- مدح من لا یستحق المدح 275
- اشاره 276
- حکم مدح غیر مستحق مدح یا مستحق ذم 276
- المسأله الحادیه و العشرون: مدح من لا یستحق المدح أو یستحق الذم 276
- اشاره 278
- 2. کتاب 278
- اشاره 278
- 1. عقل 278
- نقد 278
- ادلّه ی حرمت مدح من لایستحق المدح أو یستحق الذم 278
- نقد 279
- 3. استدلال به روایات 280
- _ روایت أبی هریره و عبدالله بن عباس: 280
- نقد دلالت روایت 281
- _ حدیث مناهی 281
- آیا مدح به جهت دفع شرّ واجب است؟ 286
- اشاره 286
- نکته ی اخلاقی پیرامون مدح بی جا 287
- نَجش 293
- اشاره 293
- المسأله الثالثه و العشرون: النَّجش 294
- اشاره 294
- 1. روایت عبدالله بن سنان: 298
- روایات مربوط به حرمت نجش 298
- 2. روایت معانی الأخبار: 301
- ادلّه ی دیگری بر حرمت نجش 302
- اشاره 305
- نمیمه 305
- اشاره 306
- المسأله الرابعه و العشرون: النمیمه 306
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - 308
- اشاره 308
- استدلال شیخ- قدس سره - بر کبیره بودن نمیمه 308
- اشاره 311
- استدلال دیگری بر کبیره بودن نمیمه 311
- نقد این استدلال 312
- روایات دالّ بر حرمت نمیمه 313
- اشاره 313
- _ صحیحه ی عبدالله بن سنان: 313
- _ روایت محمد بن قیس: 314
- _ روایت أبو هریره و عبدالله بن عباس: 316
- جواز یا وجوب نمامی در بعضی موارد 317
- اشاره 319
- نوح به باطل 319
- اشاره 320
- المسأله الخامسه و العشرون: النوح بالباطل 320
- اقوال در حکم نوح 321
- دسته ی اوّل: (روایات دالّ بر حرمت نیاحت) 324
- _ روایت عمران الزعفرانی: 324
- روایات مربوط به نیاحت 324
- _ روایت صدوق در الخصال: 327
- _ حدیث مناهی: 329
- دسته ی دوم: (روایات دالّ بر کراهت نوح) 330
- اشاره 330
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 331
- _ روایت علی بن جعفر: 332
- اشاره 332
- دسته ی سوم: (روایات اجر نائحه) 332
- _ موثقه ی سماعه: 333
- _ موثقه ی حنان بن سدیر: 334
- دسته ی چهارم: (روایات عدم جواز مشارطه در اجرت نیاحت) 334
- اشاره 334
- اشاره 338
- دسته ی پنجم: (روایات جواز نیاحت) 338
- _ صحیحه ی یونس بن یعقوب: 338
- _ صحیحه ی ابی حمزه ی ثمالی: 340
- اشاره 341
- دسته ی ششم: (روایات جواز اجرت نیاحت) 341
- _ صحیحه ی ابی بصیر: 342
- دسته ی هفتم: (روایات جواز نیاحت مشروط به صدق و عدم هجر) 343
- _ روایت مرحوم صدوق: 343
- _ مرسله ی صدوق: 343
- اشاره 343
- _ روایت خدیجه بنت عمر بن علی بن الحسین: 344
- نتیجه گیری از روایات مربوط به نیاحت 345
- هجاء المؤمن 346
- اشاره 346
- اشاره 347
- المسأله السابعه و العشرون: هجاء المؤمن 347
- ادلّه ی حرمت هجاء مؤمن 354
- هجاء مصداق غیر قابل تفکیک اهانت 355
- آیا حرمت هجاء شامل مؤمن فاسق می شود؟ 364
- اشاره 364
- جواز هجاء غیر مؤمن و مبتدع 365
- آیا هجاء مبتدع به معایب غیر موجود (غیر واقعی) جایز است؟ 367
- اشاره 374
- هُجر 374
- اشاره 375
- المسأله الثامنه و العشرون: الهُجر 375
- روایات دالّ بر حرمت فحش، بذاء و هُجر 377
- _ صحیحه ی ابی عبیده الحذاء: 377
- _ روایت سلیم بن قیس: 378
- _ روایت سماعه: 381
- _ [صحیحه ی] ابی بصیر 383
- _ روایت جابر: 384
- _ روایت الحسن الصیقل: 385
- _ وصیت پیامبر اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - به حضرت علی- علیه السلام -: 386
- _ صحیحه ی زراره: 387
- _ موثقه ی سماعه: 387
- _ موثقه ی ابی بصیر: 388
- آیا هُجر کافر جایز است؟ 389
- آیا هُجر متجاهر به فسق جایز است؟ 390
- حکم فحش انشائی 393
- بیع مصحف 399
- اشاره 399
- حرمت بیع مصحف 400
- اشاره 400
- اشاره 402
- 1. روایت عبدالرحمان بن سیابه: 402
- روایت دالّ بر حرمت بیع مصحف 402
- 2. موثقه ی سماعه: 404
- 3. مرسله ی عثمان به عیسی: 405
- 4. مضمره ی عبدالله بن سلیمان: 406
- 5. روایت جراح المدائنی: 406
- 6. روایت سماعه بن مهران: 407
- روایات دالّ بر جواز بیع قرآن 411
- 1. موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 411
- 2. روایت عنبسه الوراق: 414
- 3. صحیحه ی ابی بصیر: 415
- حمل بر کراهت مقتضای جمع بین دو دسته روایات 416
- اشاره 416
- جمع مرحوم شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 418
- وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف در کلام شیخ- قدس سره - 419
- روایات دالّ بر جواز پرداخت اجرت بر کتابت قرآن 420
- _ موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 420
- _ صحیحه ی دیگر علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 421
- _ روایت عبدالرحمن بن ابی عبدالله: 422
- _ صحیحه ای در جامع بزنطی به نقل جناب ابن ادریس: 422
- ادامه ی کلام در جمع شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 424
- اشاره 424
- نقد وجه جمع شیخ- قدس سره - 426
- نقد کلام شیخ- قدس سره - در وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف 427
- وجه اعتباری شیخ- قدس سره - بر اثبات جواز بیع مصحف 429
- اشاره 429
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 432
- خلاصه ی نظر مختار در بیع مصحف 435
- بنا بر حرمت بیع مصحف، آیا معامله باطل است؟ 438
- اشاره 441
- حکم بیع مصحف به کافر 441
- ادلّه ی عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر 443
- ادله ی حرمت بیع مصحف به کافر 443
- 1. فحوای عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر. 443
- 1. آیه ی شریفه <وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً >§ سوره ی نساء، آیه ی141.§ 443
- 2. روایت معروف «الاسلام یعلو و لایعلی علیه». 443
- 2. روایت حماد بن عیسی: 449
- 3. روایت معروف «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»: 453
- قرائنی بر اراده ی اطلاق در «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 454
- اشاره 454
- بررسی قرائن مذکور بر اطلاق روایت «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 467
- افراط و تفریط در مسأله 469
- اشاره 473
- نظر نهایی در مورد سعه ی روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» 473
- بررسی اولویت عدم جواز بیع مصحف به کافر نسبت به بیع عبد مسلم به کافر 474
- کتاب نامه 481
إِذَا خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِ تِنِّیناً أَسْوَدَ یَنْهَشُ لَحْمَهُ حَتَّی یَدْخُلَ النَّار.(1)
رسول الله- صلی الله علیه و آله و سلم - در خطبه ای فرمودند: کسی که برای نمامی بین دو نفر برود، خداوند متعال آتشی در قبرش بر او مسلّط می کند که تا روز قیامت او را می سوزاند و هرگاه از قبر خارج شود، خداوند افعی سیاهی را بر او مسلط می کند که گوشتش را مرتب گاز می گیرد تا داخل آتش شود.
روایات در این باب زیاد است ولی بیش از این احتیاج به ذکر نیست؛ چون حرمت نمامی از مسلّمات است علاوه بر آن که در قرآن کریم هم می فرماید: <هَمَّازٍ مَشَّاءٍ بِنَمیمٍ>(2).
جواز یا وجوب نمامی در بعضی موارد
مرحوم شیخ می فرماید: نمیمه ای که حرام است و این تعبیرات غلاظ و شداد در مورد آن وارد شده، گاهی مباح می شود. همانند غیبت که گفتیم یکی از چیزهایی که موجب حلّیت غیبت می شود، این است که ملاک آن مزاحَم به ملاک اهم شود؛ یعنی از باب تزاحم حلال می شود. در این جا هم اگر نمامی مزاحَم به ملاکی اقوی باشد مباح می شود.
1- وسائل الشیعه، ج12، تتمه کتاب الحج، أبواب احکام العشره، باب 164، ح6، ص308 و ثواب الاعمال، ص284.
2- سوره ی قلم، آیه ی11.