- پیش گفتار 1
- قمار 3
- اشاره 3
- اشاره 4
- المسأله الخامسه عشر: القِمار 4
- اقسام قمار 5
- معانی مختلف قمار 7
- اشاره 18
- قسم اوّل: لعب به آلات قمار با رهن 18
- 1. صحیحه ی زیاد بن عیسی: 20
- اشاره 20
- روایات دالّ بر حرمت قسم اوّل 20
- 2. روایت عبد الحمید بن سعید: 23
- 3. روایت الحسن بن علی الْوَشَّاء: 24
- 4. روایت جابر: 25
- 5. صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 27
- 6. صحیحه ی محمد بن مُسلم: 29
- 7. روایت السَّکونیّ: 31
- 8. روایت إسحاق بن عمار: 32
- 9. روایت اسباط بن سالم: 33
- 11. مرسله ی العیَّاشِی: 34
- 10. روایت محمد بن علی: 34
- 13. روایت یاسر الخادِم: 35
- 12. مرسله ی دیگر العیَّاشِی: 35
- 14. مرفوعه ی دیگری در تفسیر العیَّاشِی: 37
- 15. مرسله ی محمد بن عیسی: 37
- 16. روایت زید الشَّحَّام: 38
- 17. روایت أبی الجارود: 38
- 18. روایت الفُضیل: 40
- عدم تواتر اخبار دالّ بر حرمت قسم اوّل 40
- اشاره 41
- تحقیق جامعی درباره ی واژه ی «میسر» 41
- توضیحی در مورد قمار به أزلام و أقداح 45
- آیا میسر در آیه ی شریفه بر نفس جزور اطلاق شده یا اسم برای آن فعل است؟ 54
- بحث نهایی در مورد «میسر» در آیه ی شریفه 59
- قسم دوم: لعب به آلات قمار بدون رهن 61
- اشاره 61
- دلیل شیخ- قدس سره - بر جواز قسم دوم 62
- بیان شیخ- قدس سره - در انصراف ادلّه ی حرمت قمار به لعب با رهن (در صورت اطلاق قمار بر اعم) 62
- اشکال بعضی بر ادعای انصراف شیخ- قدس سره - 63
- اشاره 63
- اشاره 64
- ادلّه ی حرمت قسم دوم 64
- نقد این اشکال 64
- 1. روایت تحف العقول: 67
- 2. روایت أبی الجارود: 69
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - به روایت أبی الجارود 72
- نظر امام- قدس سره - بر استعمال میسر در سه معنای قمار، آلت قمار و رهن 74
- اشاره 74
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 75
- مؤیدات شیخ- قدس سره - بر حرمت لعب به آلات قمار بدون رهن 77
- 1. روایت عبدالله بن علی: 77
- اشاره 77
- 2. روایت الفضیل بن یسار: 79
- 3. موثقه ی زُراره: 80
- 4. روایت عبدالواحد بن المختار: 82
- اشاره 84
- آیا بازی شطرنج بدون رهان در زمان صدور روایات شیوع داشته است؟ 84
- بیان امام- قدس سره - در ناظر بودن روایات نهی از شطرنج به فتاوای بعض عامه در جواز لعب بدون رهن 89
- بررسی کلام مرحوم امام- قدس سره - 91
- در روایات شطرنج و نرد، لعب مع الرهن مراد است یا مطلق لعب؟ 95
- اشاره 95
- کلمات قدما در مورد لعب به شطرنج 98
- روایات باب 102 از ابواب ما یکتسب به 102
- مروری دیگر بر روایات برای نتیجه گیری نهایی حکم لعب بدون رهن 102
- روایات باب 103 از ابواب ما یکتسب به 110
- بررسی سند صاحب وسائل تا ابن ادریس حلّی- قدس سرهما - 115
- بررسی سند ابن ادریس به جامع بزنطی 122
- آیا حکم مذکور شطرنج را می توان به سایر آلات قمار تسرّی داد؟ 126
- نتیجه ی کلام در خصوص حکم لعب شطرنج بدون رهن 126
- اشاره 126
- حکم لعب به سایر آلات قمار بدون رهن 126
- آیا امکان خروج شطرنج، نرد و ... از آلات قمار وجود دارد تا لعب به آن بدون رهن جایز باشد؟ 128
- قسم سوم: لعب به غیر آلات قمار با رهن 129
- اشاره 129
- ادلّه ی حرمت قسم سوم 130
- _ روایت العلاء بن سَیابه: 130
- _ روایت دیگری از العلاء بن سَیابه: 133
- _ روایت یاسر الخادم: 134
- _ صحیحه ی مُعمَّر بن خَلَّاد: 135
- _ مکاتبه ی ابراهیم بن عَنبسه : 136
- اشاره 138
- کلام صاحب جواهر- قدس سره - در عدم حرمت مراهنه در لعب به غیر آلات قمار 138
- اشکال شیخ انصاری- قدس سره - بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 141
- استفاده ی شیخ- قدس سره - از صحیحه ی محمد بن قیس، هم به نفع صاحب جواهر و هم علیه ایشان 147
- تأملی بر فرمایشات صاحب جواهر- قدس سره - 149
- اشاره 149
- نقضی دیگر بر کلام صاحب جواهر- قدس سره - 151
- نقد سید خویی- قدس سره - بر استدلال به صحیحه ی محمد بن قیس به نفع صاحب جواهر- قدس سره - 152
- نقد کلام سید خویی- قدس سره - 154
- خلاصه ی مناقشه در کلام سید خویی- قدس سره - 158
- اشاره 158
- کلام مرحوم امام- قدس سره - درباره ی صحیحه ی محمد بن قیس 159
- تأمّلی دیگر در صحیحه ی معمّر بن خلاد برای اثبات حرمت تکلیفی مراهنه بر لعب به غیر آلات قمار 161
- نقد کلام مرحوم امام- قدس سره - 161
- حرمت وضعی مراهنه ی در لعب به غیر آلات قمار 164
- اشاره 164
- عدم حرمت مراهنه در لعبی که قمار بر آن صدق نمی کند 165
- کلام نهایی در مورد صحیحه ی محمد بن قیس 168
- خلاصه ی نظر مختار در مورد حکم لعب در سه فرض سابق (الف، ب و ج) 170
- اشاره 171
- قسم چهارم: مغالبه ی به غیر آلات قمار بدون رهن 171
- ادلّه ی حرمت قسم چهارم و مناقشه در آن 173
- 1. اجماع 173
- 2. صدق عنوان قمار بر آن 173
- 3. مصداق لهو 174
- 4. روایات مشتمل بر: «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 177
- آیا از صحیحه ی ابن البختری می توان استفاده ی جواز رهان در ادوات جنگی امروزی کرد؟ 181
- اشاره 181
- مرور روایات کتاب سبق و رمایه برای استنباط ملاک جواز رهن در بعضی مسابقات 184
- نتیجه گیری از روایات کتاب سبق و رمایه 194
- اشاره 194
- تأملی دوباره در روایات «لَا سَبَقَ إِلَّا فِی خُفٍّ أَوْ حَافِرٍ أَوْ نَصْلٍ» 195
- حکم مغالبه با جُعل شخص ثالث 199
- قیادت 200
- اشاره 200
- المسأله السادسه عشر: حرمه القیاده 201
- اشاره 201
- تعریف قیادت 201
- ادلّه ی شیخ- قدس سره - بر حرمت قیادت 202
- 1. روایتی که واصله و مستوصله را لعن می کند 202
- 2. روایت عبدالله بن سنان: 203
- 1. مصداق تشویق بر حرام 208
- ادلّه ی مختار بر اثبات حرمت قیادت 208
- 2. اجماع 209
- اشاره 212
- قیافه 212
- المسأله السابعه عشر: حرمه القیافه 213
- اشاره 213
- تعریف قیافه 214
- 1. اجماع و لاخلاف 215
- 2. صحیحه ی محمد بن قیس: 215
- ادلّه ی حرمت قیافه 215
- 3. روایت أَبی بصیر: 218
- 4. روایت نبوی- صلی الله علیه و آله و سلم -: 221
- 5. روایتی از عامه در شرح نهج البلاغه ی ابن أبی الحدید: 222
- 6. روایتی از امیرالمؤمنین- علیه السلام - در جعفریات: 223
- اشاره 224
- نتیجه ی کلام در حرمت قیافه 224
- استفاده ی جواز قیافه از کلمات فقهاء 225
- حکم تشخیص نسب با D.N.A 228
- سخنی درباره ی نسبت دادن حکمِ به قیافه به رسول اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - 232
- کهانت 238
- اشاره 238
- اشاره 239
- ماده ی «کَهَنَ» در کتب لغت 239
- المسأله التاسعه عشر: حرمه الکهانه 239
- تعریف کاهن در کلمات فقهاء 242
- تعریف کاهن در روایات 244
- الف: ارتباط رفاقتی با شیاطین و عدم استعاذه از آنان 253
- ادلّه ی حرمت کهانت 253
- اشاره 254
- 1. روایت أبی سعید: 254
- ب: روایات دالّ بر حرمت کهانت 254
- 2. روایت أبی بصیر: 255
- 3. روایت نصر بن قابوس: 256
- 4. عبارتی در نهج البلاغه: 258
- 5. روایت أبی خالد الکابلی: 259
- 6. روایت سکونی: 260
- 7. روایت فقه الرضا- علیه السلام -: 261
- نتیجه گیری نهایی در حکم به حرمت کهانت 262
- ادلّه ی حرمت رجوع به کاهن 263
- اشاره 263
- حکم رجوع به کاهن 263
- 1. روایت هیثم: 263
- 2. رجوع به کاهن مصداق تشویق بر حرام 266
- آیا ترتیب اثر به خبر کاهن جایز است؟ 266
- حکم رجوع به مخبر از غیب بدون ارتباط با شیاطین 268
- تمایل شیخ- قدس سره - به حرمت مطلق إخبار از غیب و حرمت رفتن نزد وی 268
- اشاره 268
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 270
- نظر مختار در حکم إخبار از غیب به غیر کهانت و حکم رجوع به او 271
- اشاره 275
- مدح من لا یستحق المدح 275
- المسأله الحادیه و العشرون: مدح من لا یستحق المدح أو یستحق الذم 276
- اشاره 276
- حکم مدح غیر مستحق مدح یا مستحق ذم 276
- 2. کتاب 278
- اشاره 278
- ادلّه ی حرمت مدح من لایستحق المدح أو یستحق الذم 278
- 1. عقل 278
- اشاره 278
- نقد 278
- نقد 279
- _ روایت أبی هریره و عبدالله بن عباس: 280
- 3. استدلال به روایات 280
- نقد دلالت روایت 281
- _ حدیث مناهی 281
- آیا مدح به جهت دفع شرّ واجب است؟ 286
- اشاره 286
- نکته ی اخلاقی پیرامون مدح بی جا 287
- اشاره 293
- نَجش 293
- اشاره 294
- المسأله الثالثه و العشرون: النَّجش 294
- 1. روایت عبدالله بن سنان: 298
- روایات مربوط به حرمت نجش 298
- 2. روایت معانی الأخبار: 301
- ادلّه ی دیگری بر حرمت نجش 302
- نمیمه 305
- اشاره 305
- اشاره 306
- المسأله الرابعه و العشرون: النمیمه 306
- استدلال شیخ- قدس سره - بر کبیره بودن نمیمه 308
- نقد استدلال شیخ- قدس سره - 308
- اشاره 308
- اشاره 311
- استدلال دیگری بر کبیره بودن نمیمه 311
- نقد این استدلال 312
- روایات دالّ بر حرمت نمیمه 313
- _ صحیحه ی عبدالله بن سنان: 313
- اشاره 313
- _ روایت محمد بن قیس: 314
- _ روایت أبو هریره و عبدالله بن عباس: 316
- جواز یا وجوب نمامی در بعضی موارد 317
- نوح به باطل 319
- اشاره 319
- اشاره 320
- المسأله الخامسه و العشرون: النوح بالباطل 320
- اقوال در حکم نوح 321
- دسته ی اوّل: (روایات دالّ بر حرمت نیاحت) 324
- روایات مربوط به نیاحت 324
- _ روایت عمران الزعفرانی: 324
- _ روایت صدوق در الخصال: 327
- _ حدیث مناهی: 329
- اشاره 330
- دسته ی دوم: (روایات دالّ بر کراهت نوح) 330
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 331
- _ روایت علی بن جعفر: 332
- دسته ی سوم: (روایات اجر نائحه) 332
- اشاره 332
- _ موثقه ی سماعه: 333
- اشاره 334
- _ موثقه ی حنان بن سدیر: 334
- دسته ی چهارم: (روایات عدم جواز مشارطه در اجرت نیاحت) 334
- دسته ی پنجم: (روایات جواز نیاحت) 338
- _ صحیحه ی یونس بن یعقوب: 338
- اشاره 338
- _ صحیحه ی ابی حمزه ی ثمالی: 340
- اشاره 341
- دسته ی ششم: (روایات جواز اجرت نیاحت) 341
- _ صحیحه ی ابی بصیر: 342
- اشاره 343
- دسته ی هفتم: (روایات جواز نیاحت مشروط به صدق و عدم هجر) 343
- _ مرسله ی صدوق: 343
- _ روایت مرحوم صدوق: 343
- _ روایت خدیجه بنت عمر بن علی بن الحسین: 344
- نتیجه گیری از روایات مربوط به نیاحت 345
- هجاء المؤمن 346
- اشاره 346
- المسأله السابعه و العشرون: هجاء المؤمن 347
- اشاره 347
- ادلّه ی حرمت هجاء مؤمن 354
- هجاء مصداق غیر قابل تفکیک اهانت 355
- آیا حرمت هجاء شامل مؤمن فاسق می شود؟ 364
- اشاره 364
- جواز هجاء غیر مؤمن و مبتدع 365
- آیا هجاء مبتدع به معایب غیر موجود (غیر واقعی) جایز است؟ 367
- اشاره 374
- هُجر 374
- اشاره 375
- المسأله الثامنه و العشرون: الهُجر 375
- _ صحیحه ی ابی عبیده الحذاء: 377
- روایات دالّ بر حرمت فحش، بذاء و هُجر 377
- _ روایت سلیم بن قیس: 378
- _ روایت سماعه: 381
- _ [صحیحه ی] ابی بصیر 383
- _ روایت جابر: 384
- _ روایت الحسن الصیقل: 385
- _ وصیت پیامبر اکرم- صلی الله علیه و آله و سلم - به حضرت علی- علیه السلام -: 386
- _ موثقه ی سماعه: 387
- _ صحیحه ی زراره: 387
- _ موثقه ی ابی بصیر: 388
- آیا هُجر کافر جایز است؟ 389
- آیا هُجر متجاهر به فسق جایز است؟ 390
- حکم فحش انشائی 393
- بیع مصحف 399
- اشاره 399
- اشاره 400
- حرمت بیع مصحف 400
- 1. روایت عبدالرحمان بن سیابه: 402
- اشاره 402
- روایت دالّ بر حرمت بیع مصحف 402
- 2. موثقه ی سماعه: 404
- 3. مرسله ی عثمان به عیسی: 405
- 5. روایت جراح المدائنی: 406
- 4. مضمره ی عبدالله بن سلیمان: 406
- 6. روایت سماعه بن مهران: 407
- 1. موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 411
- روایات دالّ بر جواز بیع قرآن 411
- 2. روایت عنبسه الوراق: 414
- 3. صحیحه ی ابی بصیر: 415
- حمل بر کراهت مقتضای جمع بین دو دسته روایات 416
- اشاره 416
- جمع مرحوم شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 418
- وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف در کلام شیخ- قدس سره - 419
- روایات دالّ بر جواز پرداخت اجرت بر کتابت قرآن 420
- _ موثقه ی روح بن عبدالرحیم: 420
- _ صحیحه ی علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ی دیگر علی بن جعفر: 421
- _ صحیحه ای در جامع بزنطی به نقل جناب ابن ادریس: 422
- _ روایت عبدالرحمن بن ابی عبدالله: 422
- اشاره 424
- ادامه ی کلام در جمع شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات 424
- نقد وجه جمع شیخ- قدس سره - 426
- نقد کلام شیخ- قدس سره - در وجوه دلالت موثقه ی روح بن عبدالرحیم بر جواز بیع مصحف 427
- وجه اعتباری شیخ- قدس سره - بر اثبات جواز بیع مصحف 429
- اشاره 429
- نقد کلام شیخ- قدس سره - 432
- خلاصه ی نظر مختار در بیع مصحف 435
- بنا بر حرمت بیع مصحف، آیا معامله باطل است؟ 438
- حکم بیع مصحف به کافر 441
- اشاره 441
- 1. آیه ی شریفه <وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً >§ سوره ی نساء، آیه ی141.§ 443
- 1. فحوای عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر. 443
- ادله ی حرمت بیع مصحف به کافر 443
- 2. روایت معروف «الاسلام یعلو و لایعلی علیه». 443
- ادلّه ی عدم جواز بیع عبد مسلم به کافر 443
- 2. روایت حماد بن عیسی: 449
- 3. روایت معروف «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه»: 453
- قرائنی بر اراده ی اطلاق در «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 454
- اشاره 454
- بررسی قرائن مذکور بر اطلاق روایت «الاسلام یعلو و لا یعلی علیه» 467
- افراط و تفریط در مسأله 469
- اشاره 473
- نظر نهایی در مورد سعه ی روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» 473
- بررسی اولویت عدم جواز بیع مصحف به کافر نسبت به بیع عبد مسلم به کافر 474
- کتاب نامه 481
این که حضرت در مقام تکریم، این واقعه را تعریف می کنند استفاده می شود بهتر است در اجاره برای کتابت مصحف هم اجرت معین نشود.
ذیل روایت هم که می فرماید «وَ إِنَّهُ لَمْ تُبَعِ الْمَصَاحِفُ إِلَّا حَدِیثاً» و حضرت بیان نمی کنند این کار حرام و غلط است، اشعار به این دارد که بیع مصحف حرام نیست و از آن جهت که حضرت یک نوع اظهار تکدّر خاطری از بیع مصحف می کنند، استفاده می شود حداقل کراهت دارد.
ادامه ی کلام در جمع شیخ- قدس سره - بین دو دسته روایات
اشاره
مرحوم شیخ- قدس سره - بعد از بیان وجوه استفاده ی جواز بیع مصحف از موثقه ی روح بن عبدالرحیم و صحیحه ی ابی بصیر می فرماید این وجوه ناتمام است؛ زیرا این دو روایت در مقام بیان این است که تحصیل مصحف در صدر اسلام از طریق کتابت خود شخص [یا با همکاری دیگران] بوده، ولی جدیداً همت ها کوتاه شده و به جای مباشرت در کتابت قرآن، از طریق خرید و فروش و استیجار شخصی برای کتابت و پرداخت اجرت، تحصیل مصحف می کنند، امّا دیگر این دو روایت کیفیت شراء را بیان نمی کند که چگونه بوده و چگونه باید باشد.(1)
1- المکاسب المحرمه، ج 2، ص157: لکن الإنصاف: أن لا دلاله فیها علی جواز اشتراء خطّ المصحف، و إنّما تدلّ علی أنّ تحصیل المصحف فی الصدر الأوّل کان بمباشره کتابته، ثم قصرت الهمم فلم یباشروها بأنفسهم، و حصّلوا المصاحف بأموالهم شراءً و استئجاراً، و لا دلاله فیها علی کیفیه الشراء، و أنّ الشراء و المعاوضه لا بدّ أن لا یقع إلّا علی ما عدا الخط، من القرطاس و غیره. و فی بعض الروایات دلاله علی أنّ الأولی مع عدم مباشره الکتابه بنفسه أن یستکتب بلا شرط ثمّ یعطیه ما یرضیه، مثل روایه عبد الرحمن بن أبی عبد اللّه ... . و ممّا یدلّ علی الجواز روایه عنبسه الورّاق ... . و هی و إن کانت ظاهره فی الجواز إلّا أنّ ظهورها من حیث السکوت عن کیفیه البیع، فی مقام الحاجه إلی البیان، فلا تعارض ما تقدّم من الأخبار المتضمّنه للبیان. و کیف کان، فالأظهر فی الأخبار ما تقدّم من الأساطین المتقدم إلیهم الإشاره.