بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 106

صفحه 106

مرحوم شیخ در نهایت می فرمایند(1) بین این وجوه، وجه اوّل اقوی است؛ یعنی به صرف إکراه می تواند هر ضرری را بر دیگری وارد کند «ولو بلغت ما بلغت کثرهً و عظمهً». سه دلیل هم بر اقوائیت وجه اوّل ارائه می کنند:

وجوه اقوی بودن احتمال اوّل (جواز اضرار مطلقاً) در نظر شیخ … قدس سره …

1. ادله ی نفی إکراه عام است و شامل جمیع محرمات از جمله حرمت اضرار به غیر می شود. بنابراین حرمت اضرار به غیر با ادّله ی نفی اکراه مانند «رفع ما استکرهوا علیه» برداشته شده و جایز است، البته ما لم یبلغ الدم؛ یعنی مادامی که منجر به قتل نفس محترمه نشود.

2. ادّله ی نفی حرج مانند آیه ی شریفه ی (وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ)(2) عام است و شامل حرجی که از انجام ندادن خواسته ی جائر ایجاد خواهد شد نیز می شود. جائر مکرَه را تهدید کرده که اگر خانه ی عمرو را خراب نکنی ماشینت را آتش خواهم زد و از آن جا که برای مکرَه فرضاً تحمّل آتش زدن


1- همان: هذا، و لکن الأقوی هو الأوّل؛ لعموم دلیل نفی الإکراه لجمیع المحرّمات حتّی الإضرار بالغیر ما لم یبلغ الدم، و عموم نفی الحرج؛ فإنّ إلزام الغیر تحمّل الضرر و ترک ما اکره علیه حرج. و قوله … علیه السلام …: «إنّما جُعلت التقیه لتحقن بها الدماء، فإذا بلغ الدم فلا تقیه»، حیث إنّه دلّ علی أنّ حدّ التقیه بلوغ الدم، فتشرع لما عداه. و أمّا ما ذکر من استفاده کون نفی الإکراه لدفع الضرر، فهو مسلّم، بمعنی دفع توجّه الضرر و حدوث مقتضیه، لا بمعنی دفع الضرر المتوجّه بعد حصول مقتضیه.
2- سوره ی حج، آیه ی78: (وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّهَ أَبیکُمْ إِبْراهیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی هذا لِیَکُونَ الرَّسُولُ شَهیداً عَلَیْکُمْ وَ تَکُونُوا شُهَداءَ عَلَی النَّاسِ فَأَقیمُوا الصَّلاهَ وَ آتُوا الزَّکاهَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلاکُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلی وَ نِعْمَ النَّصیرُ)
کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه