بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 153

مسأله سه قول وجود دارد، کلام شهید ثانی است، آن هم نه اعتقاد خود شهید بلکه تفسیر ایشان از عبارت محقق، البته آن هم یکی از دو تفسیر شهید ثانی است؛ زیرا تفسیر دیگری نیز در مسالک از عبارت محقق ارائه کرده است.(1)

سپس مرحوم شیخ(2) می فرماید: این کلام که بعضی گفته اند حتّی اگر ضرر کثیر هم باشد باید تحمّل کند ولی اقرب و احوط است که قبول تولّی نکند و عمل حرام انجام ندهد، درست نیست؛ زیرا هم با دلیل سازگار نیست و هم با لاخلاف دوم؛ چون لاخلاف دوم این بود که اگر تفصّی همراه ضرر کثیر باشد، عجز از تفصّی معتبر نیست؛ بنابراین اگر تفصّی همراه ضرر کثیر باشد، تحمل ضرر کثیر لازم نیست و می تواند متصدّی ولایت شده و عمل حرام را انجام دهد.

نظر مختار در اعتبار یا عدم اعتبار عجز از تفصّی

نظر مختار در اعتبار یا عدم اعتبار عجز از تفصّی از ما سبق روشن می شود و آن این که اگر تفصّی بدون ضرر و حرج ممکن باشد، باید تفصّی کند چه در مورد اصل تولّی و چه در مورد اعمال حرام و اصلاً إکراه را این چنین معنا کردیم که بر خلاف میلش انجام دهد، در حدّی که او را به مشقّت می اندازد. بنابراین اگر به راحتی می تواند وانمود کند شراب می خورد در حالی که در حقیقت سرکه می خورد، روایات رفع إکراه شامل چنین کسی نمی شود؛ چون