بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 20

بنابراین باید روایات را بررسی کنیم که آیا تک تک یا مجموع آن ها دالّ بر حرمت إعانه ی ظالم در امر مباح است یا خیر؟

بررسی دلالت روایات بر حرمت إعانه الظالمین فی غیر ظلمهم

موثقه ی سکونی:

وَ [مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ] فِی عِقَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ ابْنِ الْمُغِیرَهِ عَنِ السَّکُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ … علیهم السلام … قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ … صلی الله علیه و آله و سلم …: إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ نَادَی مُنَادٍ أَیْنَ أَعْوَانُ الظَّلَمَهِ وَ مَنْ لَاقَ لَهُمْ دَوَاهً أَوْ رَبَطَ کِیساً أَوْ مَدَّ لَهُمْ مَدَّهَ قَلَمٍ فَاحْشُرُوهُمْ مَعَهُمْ.(1)

این روایت که از لحاظ سند تمام است، می تواند دلیل بر حرمت إعانه ی ظالم حتّی در امور مباحه باشد؛ چون به طور مطلق می فرماید: کسی که حتّی لیقه در دوات ظلمه بیندازد یا کیسه ای برای آن ها ببندد یا قلمی برای آن ها بکشد، روز قیامت مورد خطاب قرار گرفته و با ظلمه محشور می شود.

امّا ظاهراً به مناسبت حکم و موضوع و فهم عرفی، روایت اطلاق نداشته باشد و کمک به ظلمه بما هم ظلمه مراد باشد. به عنوان مثال اگر کسی یک لیوان آب به ظالمی که در حال رفتن به سوی امر مباحی است بدهد، نمی توان گفت این روایت دالّ بر حرمت آن است، یا انداختن لیقه در دوات ظالم برای نوشتن نامه ی عادی به فرزندش که هیچ ربطی به ظلمش ندارد را نمی توانیم بگوییم حرام است. البته نمی گوییم احتمالش نیست، ممکن است اسلام خواسته باشد ظلمه تحت تحریم همه جانبه قرار گیرند تا از ظلم دست بردارند، ولی این روایت دالّ بر آن نیست.