کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 218

صفحه 218

شقوق مختلف مسأله

اشاره

مرحوم شیخ … قدس سره … در یک تقسیم بندی چهار شق برای مسأله بیان می فرماید، به این صورت که یا می دانیم در جمله ی اموال سلطان جائر یا هر غاصبی مال حرامی هست که می تواند داخل در مأخوذ باشد یا نمی دانیم. در صورت اول یا می دانیم آن مال حرام در این مأخوذ هست یا نمی دانیم و در آن صورتی که می دانیم مال حرام در این مأخوذ هست، یا تفصیلاً می دانیم کدام است یا علی الاجمال.(1) پس در مجموع چهار صورت شد:

1. اصلاً نمی دانیم سلطان یا غیر او مال حرامی دارد که می تواند داخل در این مأخوذ باشد.

2. می دانیم مال حرامی دارد که می تواند داخل در مأخوذ باشد، امّا نمی دانیم داخل در مأخوذ هست یا خیر.

3. می دانیم مال حرامی دارد و علی نحو الاجمال می دانیم آن مال حرام داخل در مأخوذ است.

4. می دانیم مال حرامی دارد و علی التفصیل هم می دانیم که داخل در مأخوذ است به نحوی که می توانیم بگوییم کل یا بخشی از آن بعینه حرام است.

1- المکاسب المحرمه، ج 2، ص165: [المسأله] الثانیه: جوائز السلطان و عمّاله، بل مطلق المال المأخوذ منهم مجّاناً أو عوضاً، لا یخلو عن أحوال: لأنّه إمّا أن لا یعلم أنّ فی جمله أموال هذا الظالم مال محرّم یصلح لکون المأخوذ هو من ذلک المال، و إمّا أن یعلم. و علی الثانی: فإمّا أن لا یعلم أنّ ذلک المحرّم أو شیئاً منه هو داخل فی المأخوذ، و إمّا أن یعلم ذلک. و علی الثانی: فإمّا أن یعلم تفصیلًا، و إمّا أن یعلم إجمالًا فالصور أربع.