بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 300

ولی ظاهراً این آیات شریفه و صحیحه ی زید الشحام دلالتی بر وجوب اقباض ندارد و فقط بیان می کند أداء امانت که در مقابل خیانت در امانت است واجب است، امّا این که أداء امانت باید به نحو اقباض باشد یا صرف اعلام و تخلیه ی بین مال و مالکش کفایت می کند، چیزی بیان نمی فرماید.

به هر حال آیا اقباض لازم است یا خیر، می گوییم اداء امانت هر چیزی بحسبه است؛ گاهی به گونه ای است که با صرف اعلام و تخلیه، مالک نمی تواند آن را أخذ کند، در چنین مواردی بر آخذ لازم است حتّی اگر نیاز به حمل و تلاش داشته باشد، حمل کرده به مالک تحویل دهد؛ زیرا بدون آن، أداء امانت صدق نمی کند.

هم چنین در مواردی که امانت (بالمعنی الاعم) به نحو عاریه است شاید بتوان گفت قرینه ی عرفیه وجود دارد که أداء امانت به آن است که امانت را به صاحبش تحویل دهد.

امّا در غیر این موارد می گوییم از لحاظ عرفی و به حسب سیره ی عقلائیه، أداء امانت با تخلیه ی بین مال و صاحبش به نحوی که مالک بتواند مالش را بردارد، تحقق پیدا می کند و تحویل و اقباض لازم نیست.

3. عدم جواز حمل در موارد کفایت اعلام در تحقق أداء امانت

مرحوم شیخ … قدس سره … می فرماید در مواردی که أداء امانت با اعلام و تخلیه ی بین مال و مالک محقق می شود، حمل آن حتّی برای تحویل به مالک(1) جایز نیست؛ چون