بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 303

دلالت آیه ی شریفه بر وجوب أداء امانت چه امانت مالکی و چه امانت شرعی تمام است و از آن جا که أداء امانت متوقف بر فحص از مالک است، پس فحص لازم است. ولی با همه ی این ها بعید نیست گفته شود آیه ی شریفه فرمان أداء امانت به اهل آن می دهد نه خصوص مالک، و این که مالک اهل آن است شکی در آن نیست، ولی با جهل به مالک می توان گفت به حسب روایات، فقراء یا ولیّ شرعی نیز اهل می باشند. بنابراین اگر دلیلی دلالت کرد که می توان مال مجهول المالک را به فقیر یا حاکم داد، با آیه ی مبارکه تنافی ندارد.

دلیل دوم: روایات خاصه ی دالّ بر وجوب فحص

اشاره

دومین دلیلی که بر وجوب فحص اقامه شده، روایات خاصه است که از آن روایات مبارکه، قاعده ی کلّی وجوب فحص استفاده می شود. البته نه فقط به عنوان مقدمه ی اعلان و أداء، بلکه چه بسا ادّعا شود این روایات دالّ بر وجوب شرعی آن است.

این روایات در ابواب مختلف، مانند کتاب الفرائض و المواریث، ابواب میراث الخنثی و ما اشبهه، کتاب اللقطه و ... پراکنده است. از جمله ی این روایات است:

1. روایت معاویه بن وهب:

وَ بِالْإِسْنَادِ [مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْد] عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی ثَابِتٍ (1) وَ ابْنِ عَوْنٍ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ عَنْ