کتابخانه بالقرآن

بررسی گسترده ی فقهی: معونه الظالمین، الولایه من قِبَل الجائر و جوائز السلطان صفحه 388

صفحه 388

امکان ایصال آن مال یا منافعش به مالک نیست، بهترین راه ایصال آن است که آن را صدقه دهد تا آثار و ثواب آن به مالک برسد، مضاف به این که می توان گفت در این شرایط که امر دائر است بین این که آن مال کلاً ضایع شده یا این که لااقل صدقه داده شود تا ثوابش به مالک برسد، قطعاً هر مالکی به جز افراد معدودی راضی به تصدّق می باشد تا لااقل ثوابش را دریافت کند.(1)

آیا می توان مجهول المالک را به غنی صدقه داد؟

کلام صاحب جواهر … قدس سره … در امکان تصدق مجهول المالک به غنی

اشاره

به صاحب جواهر … قدس سره … نسبت داده شده که ایشان معتقد است مجهول المالک را هم می توان به فقیر صدقه داد و هم به غنی؛ چون روایات آمرِ به صدقه اطلاق

1- مرحوم شیخ این وجه اعتباری را ذکر می فرماید، امّا در پایان از آن رفع ید می کند: • المکاسب المحرمه، ج 2، ص188: ثمّ الحکم بالصدقه هو المشهور فی ما نحن فیه، أعنی جوائز الظالم، و نسبه فی السرائر إلی روایه أصحابنا، فهی مرسله مجبوره بالشهره المحقّقه، مؤیّده بأنّ التصدّق أقرب طرق الإیصال ... مع أنّه لا یبعد دعوی شهاده حال المالک؛ للقطع برضاه بانتفاعه بماله فی الآخره علی تقدیر عدم انتفاعه به فی الدنیا. هذا، و العمده: ما أرسله فی السرائر مؤیّداً بأخبار اللقطه و ما فی حکمها، و ببعض الأخبار الوارده فی حکم ما فی ید بعض عمّال بنی أُمیه، الشامل بإطلاقها لما نحن فیه من جوائز بنی أُمیه ... و یؤیّده أیضاً: الأمر بالتصدّق بما یجتمع عند الصیّاغین من أجزاء النقدین، و ما ورد من الأمر بالتصدّق بغلّه الوقف المجهول أربابه و ما ورد من الأمر بالتصدّق بما یبقی فی ذمّه الشخص لأجیر استأجره و ... . هذا، و أمّا باقی ما ذکرناه فی وجه التصدّق من أنّه إحسان، و أنّه أقرب طرق الإیصال، و أنّ الإذن فیه حاصل بشهاده الحال، فلا یصلح شی ء منها للتأیید، فضلًا عن الاستدلال؛ لمنع جواز کلّ إحسان فی مال الغائب، و منع کونه أقرب طرق الإیصال، بل الأقرب دفعه إلی الحاکم الذی هو ولیّ الغائب. و أمّا شهاده الحال، فغیر مطّرده؛ إذ بعض الناس لا یرضی بالتصدّق؛ لعدم یأسه عن وصوله إلیه، خصوصاً إذا کان المالک مخالفاً أو ذمّیا یرضی بالتلف و لا یرضی بالتصدّق علی الشیعه.